Yerel özerklik açısından belediyelerin mali yeterliliği

Abstract

Türkiye'de belediyeler yerel yönetimler içerisinde oldukça ayrı bir yeresahiptirler. Her şeyden önce belediyeler kısmen de olsa özerk biryapıdadırlar ve diğer yerel yönetim birimleri olan İl Özel İdareleri veKöylerden bu yönü ile ayrılırlar. Belediyelerin yerel yönetim birimleri içindeayrı bir yere sahip olmasında, yerel halkın günlük ihtiyaçlarıyla ilgili pek çokhizmeti belediyeden alması, halka en yakın kamu yönetimi birimlerinden biriolması ve halkın doğrudan doğruya bu birimleri denetleme olanağına sahipolması, ayrıca halkın yönetime doğrudan katılmasına imkan vermesi önemlietkenlerdir.Yerel halka en yakın yönetim birimi olan belediyelerin etkili, verimli vekaliteli bir hizmet sunabilmeleri için kendi başlarına ve merkezi yönetimdenbağımsız bir biçimde karar alabilmeleri ve bunları da yine bağımsız olarakuygulayabilmeleri gerekmektedir. Bunu da sağlayacak olan şey belediyelerinyerel özerkliğe sahip olmasıdır. Belediyelerin gerçek anlamda bir yerelözerkliğe sahip olmasının da yolu bu kurumlara mali özerkliğin tanınmasıylamümkün olabilecektir. Bu tespitler ve değerlendirmeler doğrultusundaçalışmamızın konusu ?Yerel Özerklik Açısından Belediyelerin Mali yeterliliği?olarak belirlenmiştir.Belediyelerin yeterli gelir kaynaklarına sahip olamayışı, bu yerelyönetim birimlerinin merkezi yönetime bağımlı hale getirmiştir. Bununsonucunda belediyeler istenilen düzeyde yerel özerkliğe ve mali özerkliğesahip olamamaktadırlar. Bunu aşmanın yolu belediyelere görevleri ile orantılıve bu görevleri ifa etmeye yeterli mali kaynakların sağlanmasındangeçmektedir. Gerçek anlamda bir mali yeterlilik ve mali özerklik, belediyelerinhizmet ve faaliyetleri ile orantılı, yeterli mali kaynaklara sahip olmasınınyanında bunları merkezi yönetimden bağımsız bir biçimde harcayabilmeyetkisine sahip olmalarını ifade eder.Belediyelerin sunduğu hizmetlerin etkili ve verimli olabilmesi buhizmetleri sunabilecek gelir kaynaklarının var olmasına bağlıdır. Bukaynaklara belediyelerin sahip olabilmesi ise merkezi yönetim ile belediyelerarasında tam bir görev ve gelir bölüşümünün yapılmasını ve bunun anayasal260bir güvence altına alınmasını gerektirmektedir. Belediyelerin gerçek anlamdamali özerkliğe kavuşabilmeleri bu birimlerin gelirlerinin önemli bir bölümünüöz gelirlerinden sağlamalarına bağlıdır. Buradan hareketle belediyelere özgelirlerini düzenleyebilmek ve tahsil edebilmek için yasal sınırlar içerisindebir hareket serbestisi tanınmalıdır.Belediyelerle ilgili olarak yapılacak olan bu düzenlemeler, bütünyetkilerin merkezde toplandığı ve kararların tek merkezden alınması sonucumeydana gelen hizmet aksamaları ve kaynak israfını önleyerek,belediyelerin gelişimine katkıda bulunacağı gibi, beldenin de gelişimine katkısağlayacaktır. Bunu daha geniş ölçekte ele aldığımızda ise ülkeningelişimine katkı yapılmış olacaktır. Bununla bağlantılı olarak bu gelişmelerdemokratikleşmeyi de beraberinde getirecektir. Böylece yerel halk yönetimedaha fazla katılacak ve belediyeyi doğrudan denetleme imkanı bulacaktır.Bunun sonucunda da böylece yerindelik denetimi gerçekleştirilmiş olacaktır.Bu belediyeler üzerinde uygulanan idari vesayet denetimine olan gerekliliğiortadan kaldıracaktır. Bütün bunların gerçekleşmesi ise yerel özerkliğinsağlanması anlamına gelmektedir.Küreselleşmenin bütün dünyayı etkilediği bu dönemde Merkeziyönetimlerin yerel hizmetlerle ilgili yetkilerinin büyük bir kısmını yerelyönetimlere devrettiğini görüyoruz. Bu gelişmeler doğrultusunda Türkiye'dede artık merkeziyetçi yapıdan adem-i merkeziyetçi bir yapıya doğrugeçmenin gerekliliği kabul edilmektedir. Bu doğrultuda özellikle AvrupaBirliği ile uyum çalışmaları çerçevesinde bazı yasal düzenlemelere gidildiğigörülmekle birlikte bunların henüz yeterli düzeyde olduğunu söylemekzordur. Ancak bu yönde güçlü bir eğilimin olması belediyelerimizde yerelözerkliğinin sağlanması ve Türkiye'nin geleceği açısından ümit vericidir.

Municipalities have considerably distinct position among the localauthorities in Turkey. First of all, municipalities have partly autonomousstructure and this characteristic separate them from the special provincialadministrations and village administrations, the other local authorities. Thatthe local citizens receive a lot of service from the municipality, themunicipality is one of the closest public administrative units to local citizensand the local citizens have the opportunity to control these units directly andalso direct citizen participation in management are the important factorswhich provide the mentioned distinct position.Municipalities, the closest management units to local citizens, shalltake their own decision independently from the central administration andshall apply these decisions also independently in order to provide effective,efficient and quality services. The thing, which will provide those, is localautonomy of the municipalities. Local autonomy of municipalities will bepossible with the acceptance of financial autonomy. The subject of our studyis determined as ?Financial Sufficiency of Municipalities In Terms Of LocalAutonomy? as a result of these assessments and evaluations.That the municipalities have no sufficient revenue resources makethem dependent to central administration. As a result of this, municipalitiescan not reach local autonomy and financial autonomy at the desired level.Sufficient financial resources shall be provided to municipalities in order tomake them fulfill their tasks and these resources shall be proportional withthe mentioned tasks. Besides owning sufficient resources proportional withthe services and functions, the power of spending the financial resourcesirrespective of the central administration means strictly financial sufficiencyand autonomy.262The effectiveness and efficiency of services provided by municipalitiesdependent on the existence of revenue resources. For municipalities to havethese resources central administrations and municipalities should share bothmissions and revenues and this should be under constitutional guarantee.Municipalities should gather an important amount of their revenues from theirown resources to be really autonomous in fiscal meaning. In this contextthey should move freely in legal boundaries to coordinate and collect theirresources.These regulations that will be made about municipalities, will preventservice breakdowns and source extravagance resulting from gathering of allauthorities and decision taking in one center. This will also help developmentof the municipality and region, in a broader scope all country. Related tothese progress democracy will come as the people attend administrationmore and control the municipality directly. This will grow central inspectionobsolete. All these happen by local autonomy.In this era that globalization affects all world, we see that centraladministrations hand over their authority about local services to localauthorities. In scope of this progress Turkey should change its centralsystem to decentralization. In this context there are some legal regulations inharmony with EU but it is not at a desired level. But it is promising for Turkeyto be a strong movement in the way of obtaining local autonomy to ourmunicipalities.