Radyo ve televizyon yayıncılığında yayın ilkelerinin ihlâli ile yaptırım uygulamasında ortaya çıkan sorunlar

Abstract

Günümüzde, insanlar üzerinde büyük etkisi olduğu düşünülen ve her hangi bir ücret ödemeksizin büyük kitlelere ulaşan radyo ve televizyon yayıncılığı, bu özellikleri gereği, topluma karşı sorumlu olmalıdır. Bu bağlamda ?toplumsal sorumluluk?, yayıncıların, özdenetim kuruluşlarının ve devletin oluşturduğu yayın ilkeleri ve yayın içeriklerinin bu ilkelere uygunluğunun denetlenmesiyle gerçekleşir.Dünyadaki örneklere bakıldığında, ABD ve Kanada gibi ülkelerde radyo ve televizyon yayıncılığını kapsamlı yayın ilkeleriyle düzenleyen özdenetim kuruluşlarını görmek mümkündür. Ayrıca özdenetimin haricinde, AB mevzuatında yayıncılığın belli sınırlamalara tabî olduğu kabul edilmiştir. Yine aynı şekilde, birçok ülkede yayıncılık alanı devlet tarafından oluşturulan yayın ilkeleriyle denetlenmekte ve bu ilkelere uymayanlara çok ciddi yaptırımlar uygulanmaktadır.Türkiye'de de yayıncılık alanının, gerek yayıncılar, gerek özdenetim kuruluşları ve gerekse devlet tarafından oluşturulan yayın ilkeleriyle sınırlandığını söylemek mümkündür. Ancak, 3984 sayılı Kanunun 4. maddesinde öngörülen yayın ilkeleri, ?reyting kaygısı? nedeniyle, yayıncılar tarafından sıkça ihlâl edilmektedir. İhlâllerin sayıca fazla olmasın diğer bir nedeni ise, 3984 sayılı Kanunda belirtilen yaptırımların caydırıcı olmamasıdır. Ayrıca, yaptırım uygulama sürecinde RTÜK'ün yavaş çalışması, farklı tarihlerdeki ihlâllerin tek bir ihlâl şeklinde değerlendirilmesi gibi nedenler ve yayın kuruluşları tarafından yargıya götürülen RTÜK uygulamalarının karara bağlanmasının çok uzun zaman alması, yaptırımların caydırıcılığını azaltmaktadır.Kamu yayın kuruluşu TRT'de ise, genellikle yayın içeriklerinde ihlâl olup olmadığına, dışarıdan gelen müdahaleler sonucunda karar verilmektedir. Bunun haricinde, Türkiye'de gelişmiş bir özdenetim anlayışı bulunmamaktadır. Bu durumun temel gerekçesi, radyo ve televizyon yayıncılığını kapsamlı biçimde düzenleyen bir özdenetim kuruluşunun bulunmayışıdır. Ayrıca yayıncılar, kendi özdenetimlerini sağlamakta yetersiz kalmaktadır.Bu özellikleriyle Türkiye'deki yayıncılık anlayışı, ?toplumsal sorumluluk?tan uzaktır.

Today, radio and television are very important and effective for human life. People don't pay anything for watching television or listening to radio; so broadcasts can reach society easily. In this context, there must be broadcasting codes formed by either governments, or broadcasters and self ? regulation organizations. It is very important for social responsibility.In the USA and Canada, there are extensive broadcasting codes formed by self ? regulation organizations. In addition, the contents are limited by EU laws and in the same way, many governments regulate radio and television broadcasting by laws.In Turkey, government, broadcasters and self ? regulation organizations, regulate the contents by broadcasting codes. But the broadcasting codes laid down in the law numbered 3984 (article 4) are violated often by bradcasters for achieving more ?rating?. Other important cause of this negative situation is the ineffectiveness of sanctions. Also, The Radio and Television Supreme Council (RTÜK ? RTSC) and courts work rather slowly and as a result of this, sanctions become ineffective.Turkish Radio ? Television Corporation (TRT), the Turkish public broadcasting corporation, has also some problems about broadcasting codes. In TRT, violations are usually caused by some political interferences. In addition and in our opinion, self ? regulation is not sufficient in Turkey. Because there is no self ? regulation organization that regulates broadcasting codes by itself; also, broadcasters are not sufficient to supply self ? regulation codes and principles.For all these reasons, it is possible to say that broadcasting in Turkey is not in agreement with social responsibility.