ABD`nin işgalinin ardından Türkiye-Irak güvenlik ilişkilerinde Kuzey Irak faktörü

Abstract

Dünya hâkimiyet teorileri incelendiği takdirde Ortadoğu'nun öneminin büyük olduğu anlaşılmaktadır. Bu coğrafyada Irak'ın jeo-stratejik ve jeo-politik konumu da önemli bir yer tutmaktadır. Osmanlı'nın son döneminden itibaren gerçekleşen olayların bu durumun önemini ortaya koyduğu bir gerçektir. 19. yüzyılın son çeyreğinde endüstride ve ulaşımda kullanılmaya başlanan petrolün bu bölgede bulunması da güç mücadelesini tetikleyen bir başka etkendir. Bu tarihsel süreçten dolayı Irak acılı bir geçmişe sahiptir. Yakın tarihe bakıldığında da, özellikle iki kutuplu dünyanın ortadan kalkmasıyla gerçekleşen olaylar Irak'ın bugünkü siyasi durumunu etkilemiştir. Birinci Körfez Krizi ile başlayan bu süreç günümüzde daha da karmaşık bir hale gelerek devam etmektedir. Bu çalışmada bölgede yaşanan sorunların etnik, siyasi, dini ve ekonomik boyutları ele alınmaya çalışılacaktır. Bölgede Kürt varlığı tartışılmaz bir gerçek olmakla beraber Türkmenlerin, Arapların, Asurîlerin ve Keldanilerin varlığı bilinçli veya bilinçsiz gözlerden uzak kalmaktadır. Oysaki çalışmada ortaya konan argümanlarla bölgenin sorunlarının bu unsurlardan uzak kalarak çözülemeyeceği iddia edilmektedir. Böylece, Irak'ın gerek kuzeyine, gerekse bütününe etki eden sorunlara çözüm önerisi sunulmaya çalışılırken, ülkenin sayılan bu unsurları açısından da konular ortaya konmaktadır. Birinci Körfez Krizi ile uluslararası kamuoyu tarafından farkına varılan sorunlar, Ankara için de bir milat niteliği taşımaktadır. Kuveyt'in işgaliyle başlayan süreç Türkiye'nin ulusal ve uluslararası güvenlik politikalarını doğrudan etkilemektedir. Çekiç Güç ve 36. paralelinin kuzeyi söyleminden günümüze, Kuzey Irak'taki özerk yapılanmaya gelinmiştir. Bu da olayın hem uluslararası ölçekte hem de Türkiye açısından ulusal ölçekteki etkilerini ortaya koymaktadır. Tez Çalışması Irak'ın ve özellikle de Kuzeyi'nin çok boyutlu sorunlara sahip olduğunu ortaya koyarak genel görüşün haricinde bölgedeki diğer etnik ve dini grupları da dâhil ederek çözüm önerileri getirmektedir. Bu özelliği ile çalışma özgün olma şartlarını yerine getirmenin dışında bölgeye farklı bir açıdan bakma yolunu açabilir.

If the world domination theories are examined it will be manifest that the Middle East is a significant region. In the region, the geopolitical and geostrategic location of Iraq is also important as the relevant developments since the late period of Ottoman Empire have proved. The exploration of oil reserves in Middle East precipitated the power struggle with the use of oil in industry and transportation as from the last quarter of the 19th century. Due to this historical process Iraq has a past fraught with tribulations. In recent history, the termination of bilateral structure of world politics has shaped the present politics in Iraq. This process which started with the First Gulf War is still contiuning and becoming more complex. The study covers the problems in the region with their ethnic, political, religious, and economic dimensions. Though the presence of the Kurdish in the region is an undeniable fact, the existence of Turkomen, Arabs, Assyrians, and Chaldeans is wittingly or unwittingly ignored. However, the arguments in the study assert that the questions in the region cannot be solved without considering these groups. The study as it offers suggestions to the problems affecting both northern Iraq and Iraq in general deals with the issues regarding these groups. The questions discerned by the international community with the outbreak of First Gulf War were a milestone for Ankara. The process which started with the occupation of Kuwait has directly affected national and international security policies of Turkey. The Operation Provide Comfort and the north of 36. latitude discourse have paved the way for the present autonomous structure in Northern Iraq, which has been a critical development both at international level and national level for Turkey. The current study, unlike the general opinion, presents the problems in Iraq and Northern Iraq are multi-dimensional and maintains that the settlement of these questions requires the inclusion of the other ethnic and religious groups. This alternative outlook makes the study original and might open new paths for different perspectives for the researches dealing with the region.