Çankırı âşıklık geleneği ve Çankırılı Âşık Durmazî (Bilâl Durmaz)

Abstract

Türk kültürü içinde önemli bir yere sahip olan âşıklık geleneğinin günümüzde en önemli âşıklık halkasını oluşturan İç Anadolu Bölgesi, bu geleneği geçmişten günümüze taşımıştır. İç Anadolu Bölgesi'nin bazı illeri de bu geleneğe öncülük etmektedir. Bu illerin başında İç Anadolu Bölgesi ile Karadeniz bölgesi arasında geçiş özelliği gösteren ve bu özelliği kültürel anlamda da taşıyarak âşıklık geleneğinin önemli bir halkasını oluşturan Çankırı ili gelmektedir.19. yy'da Kastamonu'da âşık atışmaları yapılmaktadır. Günümüzde işlevi değişen âşıklar, bu dönemde halk tarafından büyük itibar görmektedirler. Âşıklar, Kastamonu'ya gitmeden Yapraklı'da, önce katılacakları âşık atışmaları için öncelikle ülkenin çeşitli yerlerinden gelen âşıklarla ve kendi aralarında âşık atışmaları düzenleyerek sazına ve sözüne güç kazandırır. Daha sonra Yapraklı'daki bu panayır bitiminde Kastamonu'ya gitmektedir. Yani âşıkların yetişme şekillerine bakıldığında Çankırı, onlar için çıraklıktan ustalığa ulaştıkları yer olmuştur.Âşıklık geleneğinin Çankırı'da 19. yy'dan günümüze taşındığının en önemli göstergesi günümüz Çankırı âşıklarıdır. Bu geleneğin devamlılığını sağlayan önemli etkinlikler ve mekânlar vardır. Bunların başında Çankırı yâran kültürü gelmektedir. Bunun yanında panayırlar, festivaller, düğünler, mekân olarak eski âşık kahvehaneleri, köylerde köy odaları, medreseler âşıklık geleneğinin devamlılığında en önemli etkiye sahiptir.Geçmişten günümüze varlığını sürdüren geleneğin icracıları Çankırı'nın sözlü kaynağı âşıklardır. Çeşitli nedenlerle pek çoğu ülkemizin değişik illerine gitmiş ancak kendi memleketinden bağını koparmamıştır. Günümüz âşıklarından Çankırılı Âşık Durmazî (Bilâl Durmaz), sazı ve sözü ile gelenek içinde yerini almış; geleneğe ait özellikleri sazında ve sözünde bütünleştirmiştir.Âşık Durmazî (Bilâl Durmaz)'nin şiirleri âşıklık geleneği ölçülerinde değerlendirildiğinde şiirlerin gerek şekil, gerek içerik ve gerekse anlatım özellikleri itibariyle gelenek içinde yerini aldığını görmekteyiz.Günümüz Çankırı âşıklık geleneği işlev yönüyle ele alındığında çeşitli nedenlerden dolayı eski gücünü koruyamadığı görülmektedir. Kültürün korunması hususunda da gittikçe bilinçlenen halk sayesinde âşıklık geleneği, eski gücüne erişme gayretindedir. Bunun en önemli kanıtı, 2005 yılında Çankırı'da yapılan âşık toplantısıdır. Bu tür etkinlikler devam ettiği sürece bu gelenek canlanacak ve hakkı olan yeri alacaktır.Anahtar Sözcükler:1.Usta2.Panayır,3.Âşık Durmazî (Bilâl Durmaz),4.İşlev yönü,5.Âşık atışması.

Âşıklık Tradition which has an important place in Turkish culture has been carried from the past to now by Central Anatolia Region that the most important ring of this tradition. In some provinces in the Central Anatolia region is a pioneer in this tradition. Çankırı is the first province of these provinces as it is the bridge to Black Sea region to Central Anatolia Region and we can see the feature of showing an important link in the cultural sense of Âşıklık Tradition.19th century in Kastamonu there were men (wandering minstrel) doing this Âşıklık Tradition. Those days these men had great reputation but today they have lost their functions.Before wandering minstrel went to Kastamonu they had had a meeting in Yapraklı with minstrels who came various parts of the country.This was empower them. Then at the end of this fair they went to Kastamonu. Looking at the growing forms of wandering minstrel, Çankırı, is the place they have been in to practice apprenticeship skill to professional.The most important indicator of the 19th century Âşıklık Tradition comes from Çankırı today is that Çankırı?s wandering minstrels. There are important events and venues that help to this tradition live and develop. Among these Yaran culture is the most important one. In addition to this, fairs, festivals, weddings, coffeehouses, rooms in the villages, madrassas have the most significant impact to the continuity of the tradition of Âşıklık (minstrelsy).Transported from past to present representatives of this tradition and Çankırı?s articulators source are minstrels. For various reasons they have gone to different provinces of our country, but they bound their own hometown. One of today?s minstrels comes from Çankırı is Asik Durmazi (Durmaz Bilal), have been replaced in the instrument and with the lyrics of tradition, and compiled features integrated in his art.Asik Durmazi (Durmaz Bilal)?s poems in the tradition of minstrelsy evaluated measuring both the shape poems, both the content and features as well as of expression we see taking place within the tradition.Today Çankırı?s Âşıklık Tradition if discussed in terms of function seen in a variety of reasons cannot protect the old power. With regard to the protection of culture in the increasingly conscious folk tradition of minstrelsy, it is expected to access to old force. The most important evidence, in 2005, there was a meeting of minstrels in Çankırı. This tradition will come alive as long as these types of activities will take place and get its place.Key Words:1.Master2.Fairs3.Minstrel Durmazi (Bilal Durmaz)4.Function direction5.Minstrel spat