Orta Asya bölgesinde nükleer silahsızlanma: Kazakistan örneği

Abstract

Geçmiş yüzyılın ikinci yarısının yıkıcı güçlerinden biri olan nükleer silahların üretilmesi ve gelişmesiyle tüm medeniyet değerlerinin tamamen kaybolma tehlikesi ortaya çıktı. SSCB'nin dağılmasından yani Soğuk Savaşın sona ermesinden sonra kitle imha silahlarının yayılması, uluslararası istikrara yönelik en büyük tehlikelerden biri oldu. Dolayısıyla nükleer silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasını önleme meseleleri son derece önemli ve çözümü zor konulardan biri haline geldi. Çalışmamızın amacı, Orta Asya'da nükleer silahlardan arındırılmış bölgenin kurulması konusunun tüm yönlerini inceleyerek uluslararası güvenlik sistemindeki yerini belirlemektir. Çalışmamız esas olarak üç bölümden oluşur. İlk bölümünde, nükleer silahların tanımı, tarihçesi, Soğuk Savaş dönemi boyunca nükleer silahlar bağlamında yaşanmış olan önemli olaylara, aynı zamanda silahsızlanma kavramına ve nükleer silahsızlanma konusunda faaliyet gösteren kuruluşlara, iki ve çok taraflı antlaşmalara kısaca değinilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümünde, Orta Asya bölgesinin jeopolitik ve jeostratejik önemine, Orta Asya'da nükleer silahlardan arındırılmış bölgenin kurulması konusunda Orta Asya devletlerinin politikasına, Orta Asya bölgesinde yer alan nükleer silahların yayılmasını önleme alanındaki güncel sorunlara durulacaktır.Son bölümünde ise Sovyetler Birliği sonrası miras kalan nükleer silahlardan kendi isteğiyle vazgeçen Kazakistan'ın nükleer silahların yayılmasını önleme ve silahsızlanma politikası için yaptığı yeni uluslararası inisiyatifler ile faaliyetler anlatılmaya çalışılacaktır. Çalışma sırasında tez yöntemi olarak metodolojik yöntemler kullanıldı. Bu yöntemler esasında 20. yüzyılın ortasından başlayarak günümüze kadar devam eden nükleer silahların yayılmasını önleme ve silahsızlanma meseleleri, Orta Asya'da nükleer silahlardan arındırılmış bölgenin kurulması konusunda araştırmalar yapıldı ve uluslararası ilişkiler sisteminde söz konusu bölgenin gelişmesinde ortaya çıkan problemler belirlendi. Tez konusuna ilişkin tüm tarihi olaylar karmaşıklığına ve çok taraflılığına rağmen ayrıntılı incelendi. Yaptığımız çalışma sonucunda tüm belirlenen amaçlara ulaşıldı.Anahtar Sözcükler:1. Orta Asya2. Nükleer Silahsızlanma3. Kazakistan Dış Politikası4. Nükleer Silahlardan Arındırılmış Bölgeler5. Nükleer Silahlar

Due to production and development of nuclear weapons as destructive forces, the threat of eradication of all civilization values exists. Since the end of the Cold War and the USSR dissolution the proliferation of the mass destruction weapons has become one of the greatest dangers to international stability. Therefore, the issues of nuclear disarmament and non-proliferation are of extreme importance and need to be resolved. The thesis is dedicated to a research of all aspects of a nuclear-free zone establishment in Central Asia and definition of its role in the international security system.The thesis consists of three parts. In the first part, a brief discussion on the nuclear weapons history is presented together with an overview of major events that took place in the context of the nuclear weapons during of the Cold War. Furthermore, the non-proliferation concept is explained and information on nuclear disarmament organizations that work via multilateral agreements is reviewed.Geo-political and geo-strategic importance of the Central Asian region, the policies of the Central Asian countries concerning the establishment of a nuclear-free zone, and current problems in the field of nuclear non-proliferation in Central Asia will be discussed in the second part.In the last part, Kazakhstan's voluntary renunciation of the Soviet Union nuclear weapons and its new international initiatives and activities towards the nuclear non-proliferation and disarmament will be analyzed. Methodological methods were employed in the analysis and all objectives of the study were achieved... The research was carried out on the nuclear non-proliferation and disarmament issues, which started off in the middle of the 20th century and are still present. The establishment of the nuclear-free zone in Central Asia and the problems related to its development in the international relations system were analyzed as well. Key Words:1. Nuclear Disarmament2. Kazakhstan's Foreign Policy3. International Stability4. Nuclear-Free Zones5. Central Asia