İktisat teorisinde rant

Abstract

Üretim süreçlerinin sonunda yaratılan mal ve hizmetlerin üretim faktörleri arasında bölüşümü iktisat biliminin temel ilgi alanlarından biridir. Üretim faktörlerinin payların belirlenmesi, ekonomik etkenlerin yanı sıra tarihsel, siyasi ve toplumsal pek çok unsurun şekillendirdiği bir süreçtir. Bu nedenle bölüşüm konusunu anlayabilmek, hem iktisat bilimini hem de farklı iktisadi düşünce okullarının bakış açılarını kavrayabilmek açısından önemlidir. Bu çalışmada Klasik, Marxist ve Neoklasik İktisat Okulları'nın ranta bakış açısı ele alınmıştır. Rant, ücret ve karlar gibi temel bir gelir kategorisi olmakla birlikte diğer iki unsur kadar üzerinde durulmamıştır. Özellikle hem Klasik, hem Marxist hem de Neoklasik bakış açılarından rant konusunu bir bütün olarak ele alan bilimsel çalışmaların sayıca az oluşu ve rant konusunun iktisat literatüründe hak ettiği ölçüde ele alınmamış olması, bu çalışmanın ortaya çıkmasındaki temel güdü olmuştur. Çalışmanın ilk kısmında Klasik İktisat Okulu'nun temsilcilerinden Adam Smith ve David Ricardo incelenmiştir. Ricardo'nun rant teorisinin amacının, Smith'in teorisindeki eksiklikleri gidermek ve onu tutarlı bir halde getirmek olduğu söylenebilir. İkinci bölümde ise Karl Marx'ın rant algısı ve Ricardo'nun rant teorisini temel alarak yapmış olduğu katkı ve eleştirilere odaklanılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Neoklasik iktisatçılardan Alfred Marshall, Knut Wicksell ve Leon Walras'ın rant konusu ile ilgili düşünceleri ana hatlarıyla verilmiştir. Bölüşüm konusu değer konusundan bağımsız düşünülemeyeceği için Adam Smith, David Ricardo ve Karl Marx'ın değer teorilerine de değinilmiş, genel anlamda Neoklasik değer teorisi de ele alınmıştır.

One of the fundamental issues in economics is the distribution of output from production processes to the factors of production. The distribution process is shaped by not only economic but also many historical, political and social factors. A proper understanding of distribution is a prerequisite to understand economics and the views of different economics schools of thought. This thesis studies the theories of rent in Classical, Marxist and Neoclassical Schools of thought. Although rent it is one of the three categories of income, it has not attracted the same level of attention as the other two categories: profits and wages. The motivation for this thesis is the lack of scientific studies that consider rent from the perspectives of Classical, Marxist and Neoclassical Schools together and the overall shortage of studies on rent. The first part of the thesis presents the views of the Classical economists, starting with Adam Smith. Next, the rent theory of Ricardo, who aims to create a consistent theory by correcting the mistakes in Smith's theory is discussed. The second part of the thesis studies Marx's understanding of rent, his critic and extensions of Ricardo's theory. The third part outlines the rent views of three Neoclassic Economists: Alfred Marshall, Knut Wicksell and Leon Walras. Since the problem of distribution is closely connected to the problem of value, the value theories of Smith, Ricardo, Marx and the Neoclassical School are also discussed.