20. yüzyıl Türk düşüncesinde garbiyatçılık (oksidentalizm) üzerine bir inceleme

Abstract

20. yüzyıl Türk düşüncesinde garbiyatçılık (oksidentalizm) konulu bu çalışmamızda, Said Halim Paşa, Mehmet Âkif Ersoy, Ziya Gökalp, Halide Edip Adıvar, Nurettin Topçu ve Cemil Meriç'in eserlerinde garbiyatçılığı inceledik. Çalışmamızda garbiyatçılığı, Batı medeniyetine yönelik eleştirel bir anlama çabası olarak tanımladık. Bu çaba sonucunda ortaya konulan görüş ve değerlendirmeler manzumesine garbiyatçı söylem, bu söylemleri ifade eden bilgiye de garbiyatçı bilgi dedik. İncelediğimiz eserlerde garbiyatçılığı bir bilim ya da bir ideoloji olarak değil, bir söylem olarak ele aldık ve garbiyatçı söylemleri ekonomik garbiyatçılık, siyasî garbiyatçılık ve kültürel garbiyatçılık başlıkları altında tespit ve tasnif ettik. Her üç alanda da garbiyatçı söylemler, Batı medeniyetini oluşturan değerler sistemini tanımlayan kavram, değer ve ilkelere yönelik eleştirel bir anlama çabası içinde olmuştur ve bu çabalar, birer nelik incelemesi içermesi bakımından aynı zamanda da felsefî bir incelemenin konusudur. Çalışmamızda bu söylemler, altı farklı alt-söylem içinde tespit ve tasnif edilmiştir; üstünlük söylemi, karşıtlık söylemi, karşılıklı etkileşim söylemi, bağlantısızlık söylemi, faydacılık söylemi ve hâkimiyet söylemi. Bu alt-söylem öbekleri içinde garbiyatçı söylemler esasen, `Batıyı ya da Batı medeniyetini oluşturan değerler sistemi nedir?` sorusuna verilen cevaplardan oluşmakta ve bu yönüyle, kültür ve değer felsefesi sorunları temelinde şekillenmektedir. Bu söylemlerde Batı medeniyetine yön veren olgular ile Batı medeniyetini oluşturan değerler sistemi arasında kurulan birtakım ilişkiler, olgu ve değer ilişkisi bağlamında da garbiyatçılığı felsefî bir incelemenin konusu hâline getirmektedir.

In the 20th century Turkish thought occidentalism (garbiyatçılık) on this study, we have examined the occidentalism in the works of Said Halim Pasha, Mehmet Âkif Ersoy, Ziya Gökalp, Halide Edip Adıvar, Nurettin Topçu and Cemil Meriç. In this study, we have identified the occidentalism as a critical effort to understand Western civilization. We have identified occidentalist discourse as a result of this effort put forth opinions and assessments system and occidentalist information as the information that expresses these discourses. In these works, we have examined the occidentalism as a discourse, not a science or an ideology and we have detected and classified the occidentalist discourses under the headings of economic occidentalism, political occidentalism and cultural occidentalism. Each of the three areas, the occidentalist discourses have been in a critical effort to understand the concepts, values and principles that defining the form of Western civilization and these efforts are also subject of a philosophical examination in terms of inclusion an essence examination. In our study, these discourses have been detected and classified in six different sub-discourses; discourse of superiority, discourse of contradiction, discourse of interaction, discourse of disconnection, discourse of utility, discourse of domination. The occidentalist discourses in these sub-discourses essentially consists of answers to the question of `What is the values system that make up West or Western civilization?` and in this regard, they are formed on the basis of the culture and value philosophy problems. Some relationships that put together the facts that shaping the Western civilization with the values that forming the Western civilization in these discourses becomes the occidentalism the subject of a philosophical examination in the context of the relationships of fact and value.