Kınalızâde Ali Efendi Münşeat

Abstract

Kınalızâde Ali Efendi, 1510 senesinde Isparta'da doğmuştur. XV. ve XVI. yüzyıllarda devlet idaresinde önemli görevlerde bulunmuş, ilim dünyasına önemli katkılar sağlamış olan Kınalızâdeler ailesine mensuptur. İlk öğrenimini Isparta'da tamamlayan Ali Efendi, daha sonra İstanbul'a giderek tahsiline burada devam etmiştir. Müderrislik, kadılık ve kazaskerlik vazifelerinde bulunmuştur. Edebiyat, tefsir ve hadis ilimleri başta olmak üzere pek çok konuda derin bir bilgi sahibidir. Kaside ve gazel tarzında pek çok şiirler yazmış, muammaya olan ilgisi bu türün edebiyatımızda tanınıp yaygınlaşmasında önemli rol oynamıştır. Şiirlerinde Âlî mahlasını kullanan Ali Çelebi'nin kaynaklarda şiirlerini bir divanda topladığı söylenmekteyse de henüz bu divana ulaşılamamıştır. Arapça ve Türkçe çok sayıda ilmi eserin müellifi olan Kınalızâde Ali Efendi'nin kuşkusuz en önemli eserlerinden biri de çalışmamıza konu olan Münşeat'ıdır. Doktora tezimiz üç bölümden meydana gelmektedir. Giriş bölümünde Münşeat Kavramı ve İnşa Türünün Tarihsel Gelişimi ile Türk Edebiyatında Münşeatlar konuları ele alınmıştır. Birinci bölümde, müellifin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, Kınalızâde Ali Efendi'nin Münşeatı dil ve üslup yönünden değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde Münşeatın mevcut nüshaları tanıtılarak, nüsha ailesi tespit edilmiş ve Münşeatın tenkitli metni ortaya konulmuştur. Metinde yer alan Arapça, Farsça şiir, ayet, hadis vs. unsurların Türkçe tercümeleri dipnotta verilmiştir.AnahtarKelimeler: Klasik Türk Edebiyatı, 16. yüzyıl, nesir, münşeat, Kınalızâde Ali Efendi

Kinalizâde Ali Efendi was born in 1510 in Isparta. He is a member of the Kinalizade's family which had noteworthy missions in the state administration and which also had significant contributions to the science world in the 15th and 16th centuries. Ali Efendi who had completed his primary education in Isparta, then went to Istanbul where he continued his education. He served as mudarris (lecturer), kadi (judge), and kadi-ul asker (judge of the army). He was recondite with his deep knowledge in many subjects especially in literature, hermeneutics and hadith. He wrote many poems in the forms of eulogy and ode, nevertheless his interest in bemusement had a significant role in the recognition and prevalence of this form in our literature. Ali Celebi used Âlî as pseudonym in his poems, even though it is said that he gathered his poems in a divan, and this divan has not yet reached. Among many works of Kinalizâde Ali Efendi in Arabic and Turkish, undoubtedly one of his most important works is his Munsheat which is also the subject of our study. This thesis of Doctorate consists of three sections other than introduction. The section of Introduction presents the concept of Munseat and its historical development as a form and munsheats in the Turkish Literature. The First Section informs on the life and works of the author. In the Second Section, the Munsheat of Kinalizâde Ali Efendi is evaluated in terms of language and literary style. In the Third Section, the available copies of the Munsheat are introduced and its family of issues is determined and its text with criticism is presented. The translations into Turkish of the poems, verses, and hadith in Arabic and Persian etc. material of the text are given in the footnotes.Key Words : Classical Turkish Literature, 16th century, prose, munsheat,Kınalızâde Ali Efendi