Kırgız Türklerinin bilmeceleri (inceleme-metin)

Abstract

20. yüzyıla kadar göçebe hayat tarzını sürdüren Kırgız Türklerinde, bu hayat tarzının etkisiyle oldukça zengin sözlü edebiyat geleneği oluşmuştur. Özellikle destancılık gelenekleri bakımından oldukça gelişmiş eserlere sahip olan Kırgız sözlü edebiyatının en zengin türlerden biri de bilmecelerdir. Sözlü kültür ortamında doğan ve aktarılan bilmeceler, her türlü varlık veya nesneyle ilgili sorulan soruların bulunması talep eden, genellikle soru ve cevap gibi iki ana unsurdan meydana gelen bir tür olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, Kırgız bilmecelerinin yapı, şekil, muhteva özellikleri ile Sovyetler Birliği folklor politikalarının bilmecelere etkisi, geleneğin geçmişi ve bugünkü durumu incelenmiştir. Aynı zamanda çeşitli kaynaklardan tespit edilen bilmece metinleri, Kırgız Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarılarak Türk dünyası bilmeceleri arasında yapılacak mukayese çalışmalarına zemin hazırlanmıştır.

In the Kyrgyz Turks, who continued the nomadic life style until the 20th century, a rich literary tradition came about/arose with the influence of this life style. One of the genres is riddles that constitutes the richest of Kyrgyz oral literature, which has particularly developed works in terms of epic traditions. Riddles that are born and conveyed in the oral culture are defined as genres which require the answers of the questions asked about any entity or objects. They are generally formed with main parts including questions and answers and transmitted in various environment. In this study, it was aimed to reveal the place and importance of the tradition of Kyrgyz riddles in the Turkish world as regards the riddle tradition by examining the structure, form and content characteristics of Kirgiz riddles along with its connection with Soviet folklore policies, the past and current state of the tradition and its transmission in electronic environment. At the same time, the texts of riddles identified in various sources were transferred from Kyrgyz Turkish to Turkish, and a ground has been prepared for comparative studies between the riddles of Turkic world.