17. yüzyıla ait bir okçuluk risalesi: Tezkire-i Rumat (Transkripsiyon ve değerlendirme)

Abstract

Ok ve yay, Türk kültürü ve tarihi için son derece elzem enstrümanlar arasındadır. Türk tarihi kadar eskilere uzanan, Türkler'in ok ve yay ile olan münasebetleri, İslamiyet'in kabulü ile birlikte bir kutsiyet kazanmıştır. Osmanlı Devleti Dönemi'ne gelindiğinde ise bu kutsiyet bir kurum çerçevesinde ete kemiğe bürünmüştür. Osmanlılar, bazı şehirlerde halkın atış talimi yapabilmesi ve ok yarışları düzenlenebilmesi için alanlar tahsis etmişlerdir. İstanbul'da bulunan mezkûr alan günümüzde Okmeydanı olarak adlandırılmakta ve adını, Osmanlı zamanında yapılan ok atışlarından almaktadır. Mezkûr alanda kurulan cami ve tekke bahsedilen bu kutsiyet ile kurumsallaşmanın en belirgin kanıtıdır. İstanbul Okmeydanı'nın bu kurumun yönetilmesi için, tekkelerde görev yapacak şeyhler ve dervişler görevlendirilmiştir. Tezimin temelini oluşturan Tezkire-i Rumat adlı risale, IV Mehmet Dönemi'nde İstanbul Okmeydanı'nında görev yapan meydan şeyhi Kâtip Abdullah Efendi tarafından yazılmıştır. Eserde, İstanbul ve sair şehirlerde düzenlenen ok yarışlarında alınan rekorlar ve rekor sahibi atıcıların kısa biyografilerinin yanı sıra, İstanbul Okmeydanı'nın sınırları, bu sınırlara yapılan gayr-i hukuki müdahaleler ile Osmanlı Devletin'nde yaşanan kurumsal zaaf ve bu zaafın ortadan kaldırılması için sunulan bir takım çözümler yer almaktadır.

Arch and bow are among the most important instruments for Turkish culture and history. The relations of the Turks with the arrow and the bow, which are dating back to the beginning of the Turkish history, have gained a sanctity with the acceptance of Islam. When it came to the Ottoman period, this sacredness became a living being within the frame of an institution. The Ottomans, in some cities, have allocated space for the people to be able to practice shooting and to organize arrow races. At the Presenr time, this area in Istanbul is called Okmeydanı and this name is taken from arrow shots made during Ottoman times. Founded in the aforementioned area mosques and dervish lodge are the most obvious evidence of institutionalization with this sacredness. A seyh and dervishs was also appointed for the administration of the Istanbul Okmeydanı. A treatise which is the basis of my thesis, Tezkire-i Rumat, is written by Kâtip Abdullah Efendi who administrator and seyh of this İstanbul Okmeydanı when the period of Mehmet the Fourth. This treatise is about to in addition to the short biographies of the participants who participated in the arrow races held in Istanbul and other cities, Istanbul Okmeydanı's borders, non-legal interventions made in these borders, institutional weaknesses in the Ottoman State and some solutions presented to remove this weakness.