Ahmet Mithat Efendi ve Osmanlı Devleti`nde fikir hareketleri

Abstract

Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyılda devletin toparlanması yönünde ileri sürülen fikirler, devletin politikalarına yön vermiştir. Bu dönemde Osmanlı aydınının ileri sürdüğü ve devletin de sahiplendiği Osmanlıcılık çok unsurlu Osmanlı toplumunu bir arada tutmayı hedeflemiştir. Ancak bu fikir gayrimüslim unsurların isyanları sebebiyle başarılı olama-mış, Müslümanları bir arada tutmak düşüncesiyle, İslamcılık fikri doğmuştur. Devletin yıkılmasının önüne geçememesi ve bu fikirlerin işe yaramaması üzerine Türkçülük fikri ön plana çıkmıştır. Ahmet Mithat Efendi (1844-1912), Tanzimat'ın son dönemlerinde yetişen, II. Abdülhamit (1876-1909) döneminin tamamına vakıf Osmanlı münevverle-rinden birisidir. Ahmet Mithat Efendi aynı zamanda II. Abdülhamit'e çok yakın bir isimdir. Dolayısıyla tarihin önemli bir safhasında, hem fikri hayata doğrudan hem de devletin politikalarına dolaylı olarak yön vermiştir. O, aynı zamanda devletin icraatlarını anlatan bir sözcüdür. Bu itibarla, Ahmet Mithat Efendi'nin fikirlerini incelemek, devletin o döneme dair politikalarını anlamak açısından da faydalı olacaktır. Bu çalışma, dönemin fikri gelişmeleri üzerinden Ahmet Mithat Efendi'nin fikirlerini ve Osmanlı aydınının fikirleri içerisindeki yerini anlamayı amaçlamaktadır. Çalışma, üç ana bölümden oluş-maktadır. Birinci bölümde, Ahmet Mithat Efendi'nin hayatı ve eserleri ele alınmıştır. İkinci bölümde, Tanzimat (1839)'tan 1912'ye fikir hareketlerinin başlıca sebepleri, üçün-cü bölümde ise Ahmet Mithat Efendi'nin fikirleri, Osmanlı Devleti'nde ortaya çıkan fikir hareketleri temelinde değerlendirilmeye çalışılmıştır.

In the Ottoman Empire, the ideas that were put forward towards the recovery have di-rected the policies of the state in the 19th century. Ottomanism, which was claimed by the Ottoman intellectual in this period and owned by the state, aimed to keep the multi-element Ottoman society together. However, this idea did not succeed because of the riots of non-Muslim elements. In order to keep Muslims together, the idea of Islamism was formed. The idea of Turkism came to the fore due to the fact that the state could not prevent its collapse and these ideas did not work. Ahmet Mithat Efendi (1844-1912) was grew in the last period of Tanzimat. He is one of the Ottoman enlighteners who lived in the whole period period of Abdülhamit II (1876-1909). Ahmet Mithat Efendi is also a very close to Abdülhamit II. Thus, in an important phase of history, it has guided both the world of ideas and state policies (indirectly). He also served as a spokesperson to explain the actions of the state to the public. In this context, analyzing the intellectual movements in Ahmet Mithat Efendi will be useful for understanding the policies of the state in that period. This study aims to understand Ahmet Mithat Efendi's ideas through the developments of the period. At the same time, aims to understand the place of his ideas in the ideas of the Ottoman intellectuals. The study consists of three main parts. In the first chapter, the life and works of Ahmet Mithat Efendi were discussed. In the se-cond chapter, the main reasons of the idea movements from (Tanzimat) 1839 to 1912 were evaluated. In the third chapter, the ideas of Ahmet Mithat Efendi were tried to be evaluated on the basis of the movements of ideas in the Ottoman Empire.