35 numaralı Karaman Ahkâm Defteri`ne göre Karaman(H. 1252-1257/m. 1836-1841)

Abstract

Osmanlı Devleti'nde yönetim anlayışı kuruluşundan yıkılışına kadar sürekli değişime uğramış olsa da egemenlik ve icrayı meşru kılan temel prensip adâletti. Bütün yönetim değişikliklerine rağmen uzun süre devam eden en önemli gelenek ise hükümdarın önemli meselelerde tek başına karar vermeyerek bir kısım devlet adamının fikrine başvurmasıydı. Padişahın danışma meclisi görevini üstlenen divân sistemi 16. yüzyılın ortalarından itibaren değişmeye başlamış ve devlet işleriyle ilgili meseleler daha az görüşülür olmuştur. 16. yüzyıldan itibaren işlevini iyice yitiren divân, artık halkın şikâyetlerini dile getirebildiği yegâne kurum haline gelmiştir. Halkın çeşitli sorunlarının çözümü için başvurabildiği Divân-ı Hümâyûn'da görüşülen meseleler, konularına göre çeşitli defterlerde kayıt altına alınmıştır. Bu defterlerden birisi de temelde halkın istek ve şikâyetlerinin kaydedildiği Ahkâm defterleridir. H.1155/M.1742 tarihinden itibaren 16 eyâlete ait düzenli olarak tutulan Ahkâm Defterleri içinde Karaman Eyâleti'ne ait 39 adet defter bulunmaktadır. Çalışma alanımız olan 35 numaralı deftere kaydedilen konuların başında alacak-verecek meseleleri, vergi, miras ve ortak kullanım alanları (mer'a-akarsu) ile ilgili anlaşmazlıklar gelmektedir. Meseleler din ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın aynı hassasiyetle sonuçlandırılmış ve adalet müslüman ya da gayrimüslim ayırt etmeksizin yerine getirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada 35 numaralı Karaman Ahkâm defterinin transkripsiyon ve özetleme çalışması yapılarak defterde yer alan hükümler çerçevesinde Karaman Eyâletinin 19. yüzyıldaki idari görünümü, ekonomik, dini, sosyal, kültürel ve hukuki yapısıyla ilgili bilgiler yansıtılmaya çalışılmıştır. Çalışmamız giriş ve ekler kısmı dışında yedi bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında Karaman'ın (Larende) kısa tarihi ve idari taksimatı anlatıldıktan sonra ilk bölümde; defterlerin kaydedildiği yer olan Divân-ı Hümâyûn'dan ve Ahkâm Defterleri'nin özelliklerinden bahsedilerek, üzerinde çalıştığımız defterin muhtevası ve fiziki özellikleriyle ilgili bilgiler verilmiştir. Diğer bölümlerde; defterde yer alan hükümlerin değerlendirilmesi yapılmış ve hükümlerde geçen sancak, kazâ, nahiye, köy, mahalle ve mezra'a isimleri ile kullanılan şahıs isimleri, lakaplar ve icra edilen meslekler belirtilmiştir. Ek kısmında ise çalıştığımız defterin 180 sayfalık transkripsiyonu ve özeti ile orijinal belge örnekleri yer almaktadır.

In the Ottoman Empire, even though the regime has undergone a change constantly from its foundation until the dissolution, the fundamental principle that legitimizes the sovereignty and the enforcement has always been the justice. Despite the entire regime change, the most significant tradition continued for a long time was that the emperor being in consultation with certain statesmen instead of taking the decisions himself about the important issues. The Imperial system served as the Sultan's advisory council has begun to change as of the middle of 15th century and the state affairs were discussed less often. The Imperial council losing its function since 16th century has become the single body where people were able to express their complaints. The issues discussed in the Imperial Council (Divân-ı Hümâyûn), where public could apply for the solution of their problems, have been registered in various logbooks according to the subjects. One of these books is Judgment logbooks (Ahkâm defterleri) in which people's requests and complaints have been recorded. In the Judgment logbooks regularly kept for 16 states since the date of H.1155/M.1742, there are 39 logbooks which belong to Karaman State. Among the fundamental subjects registered in the logbook numbered 35 which is the field of our study, there are assets and liability issues, taxes, inheritance and disputes related to common public areas (mer'a-akarsu). These issues were resolved sensitively regardless of the discrimination of religion and gender, and the justice was served without making discrimination between Muslims and NonMuslims. In this study, it is aimed to reflect the information about the administrative aspect, economic, religious, social, cultural and legal structure of Karaman State in 19th century within the scope of the provisions in the book by performing transcription and summarization of the logbook numbered 35. Our study is composed of seven parts except for the introduction and the annexes. After the introduction of Karaman's (Larende) brief history and administrative scheme, information regarding the content and physical characteristics of the logbook we studied on has been presented by stating the features of Imperial Council (Divân-ı Hümâyûn) where the logbooks are kept and Judgment Logbooks. In the other chapters; the provisions in the logbook have been evaluated and the personal names used by the names of the districts, towns, sub-districts, villages, neighborhoods and hamlets stated in the provisions, nicknames and occupations are mentioned. The annex part consists of 180-page transcript and summary of the logbook we studied and original document examples.