Çalışma yaşamında psikososyal risk faktörleri: Kapalı ve açık ceza infaz kurumlarında iş sağlığı ve güvenliği bağlamında psikososyal risk maruziyetinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının temel amacı, çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunmasıdır. Bunun için çalışma ortam ve koşullarından kaynaklanan tehlikelerin ve bu tehlikeler sonucunda ortaya çıkması muhtemel risklerin önceden belirlenmesi bir diğer deyişle risk değerlendirme çalışmalarının yapılması gerekmektedir. İşyerlerinde çalışan sağlığını etkileyen tehlikeler ise, fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik ve psikosoyal kaynaklı olarak ortaya çıkmaktadır. İlk sayılan dört tehlike alanının tespiti ve ölçülebilirliği kolaydır. Ancak iş sağlığı ve güvenliği alanının daha az bilinen aynı zamanda yeni ve gittikçe artan risk faktörleri olarak kabul edilen psikososyal tehlike alanlarının tespiti diğer tehlike alanlarının tespitine göre daha zor ve karmaşıktır. Böyle olmasının nedenleri temelde konuya ilişkin verilen önemin ve farkındalığın oldukça düşük olması ve gerek mevzuat gerekse akademik anlamda yeterli çalışmanın bulunmamasıdır. Bu bağlamda bu tez çalışması, iş sağlığı ve güvenliği alanının daha az bilinen boyutu olarak ifade edilen psikososyal tehlike ve riskler konusuna dikkat çekerek literatüre katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu ana amaca bağlı olarak tezin saha araştırması kısmında da benzer işi yapan üç ceza infaz kurumunda çalışma ortamından kaynaklı psikososyal tehlikeler ile çalışanların yaşadığı bireysel, örgütsel, psikolojik ve davranışsal psikososyal risk belirtileri arasındaki ilişki analiz edilerek risk değerlendirme çalışması gerçekleştirilmiştir. Risk değerlendirme çalışmasının sonuçlarına göre D tipi Kapalı ceza infaz kurumunda `değişim ve üstlerin desteği` konularında iyileştirmeye açık ihtiyaç bulunduğu,`kontrol, ilişkiler, talep, iş arkadaş desteği` konularında iyi, ancak iyileştirme ihtiyacı bulunduğu, `rol` konusunda ise, çok iyi, sürdürülmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Kadın Açık ceza infaz kurumunda ise `değişim, üstlerin desteği, kontrol, ilişkiler, talep, iş arkadaş desteği` konularında iyi, ancak iyileştirme ihtiyacı bulunduğu,`rol` konusunda çok iyi, sürdürülmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak, D Tipi Açık ceza infaz kurumunda `değişim, üstlerin desteği, kontrol, ilişkiler, talep, iş arkadaş desteği` konularında iyi, ancak iyileştirme ihtiyacı bulunduğu, `rol, talep, iş arkadaş desteği` konularında çok iyi, sürdürülmesi gerektiği bilgisine ulaşılarak müdahale gerektiren alanlara ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

The main purpose of occupational health and safety studies is to protect the health and safety of employees. For this purpose, the risks arising from the working environment and conditions and the risks that may arise as a result of these hazards should be determined in advance, in other words, risk assessment studies should be carried out. The hazards that affect the health of employees in the workplace are physical, chemical, biological, ergonomic and psychosocial. The first four hazard areas are easy to identify and quantify. However, the detection of psychosocial hazard areas, which are considered to be less well known but also new and increasing risk factors of occupational health and safety, is more difficult and complex than the detection of other hazard areas. The reasons for this are that the importance and awareness of the issue are very low and there is not enough work in both the legislative and academic sense. In this context, this thesis study aims to contribute to the literature by drawing attention to psychosocial hazards and risks, which are expressed as the lesser-known dimension of occupational health and safety. Depending on this main objective, the field research section of the thesis analyzed the relationship between psychosocial hazards arising from the work environment and individual, organizational, psychological and behavioral psychosocial risk symptoms experienced by employees in the three prison institutions. According to the results of the risk assessment study, it was concluded that in the D-type closed prison, there is a clear need for improvement in the areas of `change and support of superiors`, that the areas of `control, relations, demand, co-worker support` it was good but need improvement, and that in the area of `role` it was very good and should be sustained. In the Women's Open prison, it was concluded that in the areas of `change, support of superiors, control, relationships, demand, co-worker support` it was good, but needed improvement and that in the area of `role` it was very good and should be maintained. Finally, by accessing the information such as D-type open prison is good in the `in the modification of support, Control, relationships, demand the support of business colleagues` subjects but it needs improvement, it is very good in the `role, demand the support of co-workers` subjects and it should be sustained, we made suggestions for areas that require intervention.