Van Gölü ve çevresindeki göllerin jeokimyasal incelenmesi

Abstract

ÖZ Dünyanın en büyük soda gölü olan Van Gölü'nün su kimyası ve çökel kimyası incelenmiştir. Çoğunlukla göl suyu kimyası nehirler tarafından kontrol edilmektedir. Nehir sularının kimyası ise gölü çevreleyen kayaçların termal alterasyonu ve C02 in rol oynadığı bozuşma sonucu belirlenmektedir. Göl suyundaki ana anyon grubunu karbonatlar oluşturmakta ve çoğunlukla alkali metallerle (özellikle Na) dengelenmektedir. Klorür belirgin bir şekilde azdır. Toprak alkaliler çok az miktardadır. Buna bağlı olarak da P0- ve B'ca göl suyu zenginleşmiştir. Göldeki büyük ölçekli dilcey su hareketlerini iki değişik süreç belirlemektedir. Birincisi mevsimsel epilimnionun buharlaşmayla yoğunlaşan sularının, ikincisi kış soğumasına bağlı üst suların batışıdır. Gölde oluşan karbonat mineral türleri inorganik ya da biyokimyasal süreçlerin baskın olmasıyla belirlenmektedir. Taraça sedimanlarında aragonitin yokluğu, çökellerin ana kil minerallerini oluşturan Mg- smektitlerin rekristal izasyonuyla,`slump`a benzer bazı yapıların ise buzul hareketleriyle oluştuğu düşünülmüştür.

ABSTRACT Lake Van the biggest soda lake of the world, was investigated in terms of water and sediment geochemistry The lake water chemistry is controlled by river chemistry which is inturn itself dependent on the thermal alteration and decomposition of rocks surroun ding the lake. The main anion group in the lake is carbonates and they are usually balanced by alkaline metals (particulary Na). Chlorine is noticeable low in the lake. Additionally, while the earth alkalines were extremely depleted, in contrast PO* and B concentration were increased in the lake. There are two processes controlling the vertical water movements. One is downwelling of seasonal epi- limnion layer's condensed water, the other is winter cooling. Occurrence of carbonate mineral species is related to the dominance of inorganic or biochemical processes. Absence of aragonite in the terrace sediments was interpreted as the result of recrystall isation of Mg- smectites, which are the main clay minerals of the terrace sediments. Structures such as slumping observed in the lacustrine terrace sediments were thought to be result of glacier movements. IV