I. ve II. Körfez Savaşı` nın Türkiye` ye etkileri

Abstract

ÖZETOrtadoğu, insanlık tarihinin hemen her döneminde, taşıdığı önem nedeniyle birsıcak çatışma bölgesi olmuştur. Coğrafya ve Jeopolitik otoritelerinin ?Dünya Adası? olaraknitelendirdikleri Asya-Avrupa ve Afrika'dan oluşan ve zaman zaman ?Eski Dünya? olarak daanılan bu kıtalar topluluğunun birbirleriyle Ortadoğu'da kesişmeleri bu bölgenin jeopolitikönemini daha da artırmıştır. Bölge; üç kıtayı birleştiren karayollarının ve demiryollarınındüğüm noktasında oluşu, en önemli stratejik hammaddelerden birisi olan petrolün dünyarezerv durumuna göre %60'nı ihtiva etmesi ve dünyadaki tek tanrılı üç büyük dinin merkeziolması nedenleriyle güç ve egemenlik mücadelelerine sahne olmuş, bu yüzden de dünyanınen istikrarsız bölgeleri içinde ilk sıralarda yer almıştır.XIX. yüzyıldaki sanayi devrimiyle birlikte enerji kaynaklarına sahip olmak,üretimini elde tutmak, taşıma güzergâhlarını denetim altında bulundurmak ve bu uğurdauluslararası mücadelede başarılı olmak devletlerin temel amaçları arasında yer almıştır.Bu kapsamda Ortadoğu'da bulunan Irak, bölgede bulunan ülkelere oranla ciddimiktardaki petrol ve doğalgaz rezervleri ile dikkatleri üzerinde toplamıştır.Bölgede, ran Şahı'nın 1979 yılında devrilmesi ve yerine geçen Humeyni'ninuyguladığı rejimin, Irak'ın hem dış güvenliği hem de iç güvenliği açısından tehditleriçermesi ayrıca Irak'ın Arap dünyasının ve Üçüncü dünya ülkelerinin liderliğini yapmaisteği, ran-Irak Savaşı'nın çıkmasına sebep olmuştur. Bu savaşta ABD hem Irak'ı hem deran'ı desteklemiş hatta savaşın sonunda Irak'ın; ?benim 19 uncu lim? diye tabir ettiğiKuveyt'i işgal etmesine bile ses çıkarmamıştır. Ancak Irak'ın 1 Ağustos 1990 yılındaKuveyt'i işgal etmesinin hemen ardından ABD ?yenidünya düzeni? için istediği fırsatıyakalamıştır. ABD, Irak için tüm dünyaya ekonomik ambargo çağrısı yapmış ve BirinciKörfez Savaşı için kendine taraftar aramıştır.Birici Körfez Savaşı, ABD'nin önderliğindeki koalisyon güçleri ile 17 Ocak 1991tarihinde başlamış, Irak ve Müttefik güçlerinin askeri heyetlerinin bir araya geldiği 3IVMart'taki toplantıda ateşkes ilan edilmesiyle sona ermiştir. Bu ateşkes antlaşmasınınhukuki çerçevesi ise BM Güvenlik Konseyi'nin 679 sayılı kararı ile belirlenmiştir.Türkiye, Birinci Körfez Savaşı'nda komşusunda meydana gelen olaylara duyarsızkalmamış, ABD ve koalisyon güçlerine destek vermiştir. Ancak verilen bu destek iç vedış politikada sıkıntıların yaşanmasının yanında ekonomiye de büyük zararlar vermiştir.Ayrıca Irak lideri Saddam Hüseyin'in zulmünden kaçarak sınırımıza yığılan 460.000mülteci büyük problem yaratmıştır. Zamanın Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın yoğundiplomasisi neticesinde bölgede ?huzur operasyonu? gerçekleştirilmiş ve sonucundaKuzey Irak'taki Kürtleri Saddam Hüseyin'in zulmünden korumak maksadıyla ?ÇekiçGüç? adı altında uluslar arası bir güç Türkiye'de konuşlandırılmıştır. lk etapta Türkiyeaçısından faydalı olan bu güç ilerleyen zamanlarda bölgede otorite boşluğununoluşmasına neden olmuştur. Bu durum yeni bir Kürt devletinin oluşumuna olanaksağlamıştır. Ayrıca Çekiç Güç'ün bölgede bulunan PKK/KADEK terör örgütüne yardımettiğinin tespit edilmesi, Türkiye'nin uzun yıllar başını ağrıtacaktır.11 Eylül 2001 tarihinde ABD de bulunan Dünya Ticaret Merkezi'ne yolcuuçakları ile saldırı yapılmıştır. Yapılan saldırılar ABD'nin ulusal güvenlik stratejisinin vesavunma konseptinin değişmesine yol açmıştır. ABD bu tarihten itibaren kendigüvenliğini ?önleyici eylem? ile sağlayacağını ilan etmiştir. Bu anlayışı ilk olarakAfganistan üzerinde deneyen ABD, ?Şer Üçgeni? diye isimlendirdiği ve sırasıyla Irak,ran ve Suriye ülkelerine de aynı yola başvuracağı tehdidini savurmuştur.ABD 11 Eylül Saldırısı'nın avantajını da kullanarak Afganistan'a harekâtdüzenlemiş, Orta Asya bölgesindeki muazzam petrol ve doğal gaz rezervlerininkontrolünü emniyete almış, Usame Bin Ladin'in Afganistan'daki sığınağını imha etmiş veayrıca Afganistan üzerinde kurduğu denetim ile Çin, Pakistan ve Hindistan üzerinde debir denetim kurmuştur.Birinci Körfez Savaşı'nda istediğini tam anlamıyla ede edemeyen ABD, Ortadoğupetrollerini kontrol altında tutmak, Irak Hükümeti'ni devirerek kendisine bağlı biryönetimi başa geçirmek maksadıyla, Irak'ın elinde bulundurduğunu iddia ettiği Kitlemha Silahları'nı ve Usame Bin Laden'e destek verdiği gerekçesiyle, 20 Mart 2003'teikinci kez savaş ilan etmiştir. kinci Körfez Savaşı 1 Mayıs 2003 tarihinde SaddamHüseyin rejiminin yıkılması ile sona ermiştir.VTürkiye, kinci Körfez Savaşı öncesi ve sonrasında meydana gelen olaylarneticesinde politik ve ekonomik yönden etkilenen ülkelerin başında yer almıştır.Türkiye'nin Irak'a yapılacak harekât konusunda desteğini almak ve Irak'a kuzeyden debir cephe açmak maksadıyla, ABD, Türk hava sahasının kendisine açılmasına ve kendiaskerlerinin Türkiye'de konuşlandırılması konusunda ki talepleri Hükümet ve Muhalefetarasında sorunlara neden olmuş, iç ve dış politikadaki bu sorunlar ekonomiyi de olumsuzyönde etkilemiştir. ABD yaptığı talepler neticesinde Türk Hükümeti tarafından çıkarılaniki tezkereden de olumsuz cevap alınması, Türkiye ile ABD arasındaki ilişkileri kopmasafhasına getirmiştir. ABD Türkiye'den istediklerini elde edemeyince bunun intikamınıSüleymaniye'de Türk Özel Kuvvetler Komutanlığı Timlerine mensup askerlerin başınaçuval geçirmek ve Irak'ın kuzeyinde sözde bir Kürt Devleti oluşumunun desteklenmesiylealmaya çalışmıştır.Türkiye'nin kinci Körfez Savaşı ile birlikte oluşacak ekonomik kayıpları ABDtarafından giderileceği beklentisi Tezkerelerin kabul edilmemesi ile kaybolmuştur. Ancakilk etapta savaşın ekonomiye büyük yük getireceği düşünülürken Birinci Körfez Savaşı'nakıyasla ekonomi fazla etkilenmemiştir.Yukarıda özet olarak arz ettiğim her iki savaşla ilgili yapılan araştırma toplam 6bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Ortadoğu kavramı, kinci bölümde BirinciKörfez Savaşı, Üçüncü bölümde Birinci Körfez Savaşı'nın Türkiye'ye etkileri, dördüncübölümde iki savaş arasında meydana gelen gelişmeler, beşinci bölümde kinci KörfezSavaşı ve altıncı bölümde de kinci Körfez Savaşı'nın Türkiye'ye etkileri incelenmiştir.VI

ABSTRACTMiddle East has been a region of hot conflicts in all ages of history because of thesignificance it carries. This region has been more significant since continent union of Asia-Europe and Africa, which are known as ?World Island? and are sometimes called ?AncientWorld? by the Geography and Jeopolitics authorities, cross in this region. This region hasbeen a stage for power and hegemony since it is on the crucial point of the highways andrailways which unite three continents, contains 60% of the whole world petroleum reservesand it is the center of all three monotheist religions in the world; accordingly, it has alwayshad priority among the unstable regions of the world.After the industry revolution in the 19th century, possesion of energy resources,producing energy by themselves, having the control of the transportation routes and beingsuccessful in the international struggle while doing these became basic aims of the states.In this respect, Iraq appealed attention among the other countries in this region becausethis country has undeniably much more petroleum and natural gas reserves whencompared to these countries.In the region Iranian Shah was overthrown in 1979 and Humeyni took his position.The regime he carried out had threats for both Iraq?s internal and external security andIraq was also willing to be the leader of the Arabian World and the Third WorldCountries. These were the reasons for the Iran-Iraq War to start. In this war, the USAsupported both Iraq and Iran, and also stayed silent when Iraq occupied Kuwait calling thecountry ?my 19th province?. However, just after Iraq occupied Kuwait on the 1st August1990, the USA had the opportunity for the ?New world order? he wants. The USAannounced for trade embargo for Iraq to the whole world and looked for supporters.The First Gulf War started on the 17th January 1991 by the coalition forces whoseleader was the USA and ended when the representatives of Iraq and the Allied forcesannounced the ceasefire after a meeting they have had on 3rd May. The legal frameworkVIIof this ceasefire treaty was determined with the number 679 resolution of UN SecurityCouncil.Turkey was not insensitive to what was happening in the neighbour and supportedthe USA and the coalition forces. However, this support not only caused problems withthe internal and foreign politics, but it also damaged Turkey?s economy. 460.000 refugeeswho fleed from Iraqian leader Saddam Hussein?s cruelty and came to the Turkish borderalso caused a big problem. After Turgut Özal, who was the President in those years, mademany diplomatic negotiatios, ?peace operation? was done in the region and as a result ofthis operation, an international force called ?Provide Comfort Forces? was accomodatedin Turkey to save the Kurds from Saddam Hussein?s cruelty. This force which seemed tobe advantagous for Turkey at the first pace caused loss of authority in the region in longterm. This atmosphere provided possibility for the foundation of a new Kurdish State. Inaddition, realization of the fact that Provide Comfort Forces help the terror organizationPKK/KADEK in the region would be a headache for Turkey for long years.World Trade Center located in the USA was attacked by passenger planes on 11thSeptember 2001. These attacks caused a change in the national security strategy and theconcept of defence in the USA. Starting from that day, the USA announced that she willprovide her security with ?precautious action?. The USA, who applied this understandingon Afghanistan first, threatened Iraq, Iran and Suriye, which she calls ?Evil Triangle?with doing the same to their countries.The USA, using the advantage of 11th October Attack planned an operation toAfghanistan, secured the control of the immense petroleum and natural gas reserves in theregion. Usame Bin Laden?s shelter in Afghanistan was destroyed and beside thesupervision on Afghanistan, the USA also had a supervision on China, Pakistan and India.The USA, who could not achieve all her goals in the First Gulf War, in order totake the control of Middle East petroleum and to overthrow Iraq Government and aimedto take control a management connected to herself declared the second war on the 20thMarch 2003 justifying that Iraq owned Mass Destruction Weapon and provided support toVIIIUsame Bin Laden. Second Gulf War ended on 1st May 2003 when Saddam Hüssein?sregime was overthrown.As a result of the things happened before and after the Second Gulf War, Turkeywas the first country that was heavily effected with respect to politics and economy. TheUSA, aimed to provide support from Turkey in operation to Iraq and open another frontfrom North, the requests about the use of Turkish Air Space and positioning the militaryforces in Turkey caused problems between Government and Opposition Party, theproblems about the internal and foreign politicies effected the economy in a bad way. Therelations between Turkey and the USA almost came to an end when both memorandumsgiven by the Turkish Government, which were requested by the USA, were refused.When the USA could not get its demands from Turkey, she took revenge by putting sackson the heads of the Special Forces Team soldiers and by supporting the foundation of aso-called Kurdish State in Northern Iraq.Turkey?s expectation about the USA?s meeting the economic losses that wouldtake place because of the Second Gulf War was lost when the memorandums wererefused. However, though it was believed that the war would damage the economyheavily, when compared to the First Gulf War, economy was not effected too much.The research about the wars which was presented above as an absract is made upof six chapters. In the first chapter, the concept of Middle East, in the second chapter,First Gulf War, in the third chapter, the effects of the First Gulf War on Turkey, in thefourth chapter, the happenings took place between these two wars, in the fifth chapter,Second Gulf War and in the sixth chapter, the effects of the Second Gulf War on Turkeyare studied.IX