İkinci Dünya Savaşıından günümüze Türkiye` de savunma sanayinin gelişimi (1939-1990)

Abstract

ÖZETSavunma sanayii, bir ülkenin silâhlı kuvvetleri için gerekli olan her türlü silâhsistemlerini tasarlayan, geliştiren ve üreten, diğer sanayi kolları ile de sürekli iç içeolan özel ve kamuya ait kuruluşlar ve işletmeler topluluğudur.Türkiye'nin sahip olduğu jeopolitik konum ve coğrafya, tarihin her dönemindeolduğu gibi günümüzde de özel tedbirler gerektirmektedir. Bu durum içindebulunduğumuz müttefik grubunun savunulması açısından da önem arz etmektedir.Boğazların kontrolünün Türkiye'de bulunması Asya ve Avrupa arasındaki doğalköprü konumu, müttefikler arasında ikinci büyük orduya sahip olması, Türkiye'ninpotansiyel askerû gücünü ve dolayısı ile savunma sanayiini en üst seviyede tutmagerekliliğinin işaretidir.Kurtuluş savaşının zorluklarını yaşamış genç Türkiye Cumhuriyeti, ilkgünlerinden başlayarak, millû savunma sanayiini kurulmasına önem vermiş ve büyükgirişimler başlatmıştır. Bu yıllarda uçak ve denizaltı yapmayı başaran ülkemiz ve30'lu, 40'lı, yıllarda da önemli gayretler göstermiştir. Makine ve Kimya EndüstrisiKurumu, silâh ve mühimmat sanayii, Türk Kuşu ve Tayyare Fabrikası, havacılıkalanında benzeri pek çok girişim ciddi hedeflere işaret etmektedir. Ancak ülkeninekonomik durumu ve soğuk savaş yıllarında alınan ?Askerû Yardımlar? nedeniyle,millû savunma sanayii atılımları 50'li ve 60'lı yıllarda yavaşlamıştır. Sonuçta, KıbrısBarış Harekâtı ile gündeme gelen, müttefiklerin Türkiye'ye uyguladığı ambargolar,askerû yatırımlara hız kazandırmış, bir yanda güçlendirme vakıfları devreye girmiş,ASELSAN ve HAVELSAN atılımları başlamış öte yandan askerû üretim birimlerihızla yapılandırılmıştır. 70'li ve 80'li yıllarda kara kuvvetleri'nin ağır bakım ve tamirfabrikaları, deniz kuvvetleri'nin askerû tersaneleri, hava kuvvetleri'nin hava ikmâl vebakım merkezleri açılmış ve savunma sanayiimize güç katmıştır.Günümüzde Türk savunma sanayii'nin mevcut yapısı, devlet organizasyonlarıve özel sektör kuruluşları bazındadır. Bunlar, askerû fabrikalar, tersaneler, havadestek ve bakım merkezleri ve kamuya ait silâh fabrikaları bazı devletorganizasyonlarıdır.Türk Silâhlı Kuvvetleri tüm ihtiyaçlarının %35'ini ve ana savunma sistemlerinin%79'unu ithal etmektedir. Bu oranlar ile Türkiye Cumhuriyeti, NATO ülkeleriIiçerisinde en fazla savunma sanayii ürünü ithal etme oranlarına sahip ülkeleriçerinde yer almaktadır.Son yıllarda silâhlı kuvvetlerimiz ihtiyaçlarının yurtiçinden karşılanmasıamacıyla savunma sanayii alt yapısını geliştirmeye ağırlık veren çalışmalarsonucunda, çok önemli ve stratejik savunma sanayii kuruluşları faaliyetegeçirilmiştir. Bu kuruluşlar ve oluşturulan yeni savunma konseptleri ile Türkiyeulusal savunma sanayiini en üst seviyelere taşıyacaktır.II

ABSTRACTDefense Industry is a group of private or state-owned companies that, inconstant contact with other industrial branches, designs, develops and produces allkinds of weapons systems needed by the armed forces of a country.As has always been at every phase of history, Turkey?s geopolitical andgeographical location requires special precautions. This is also crucial for the defenseof the allied group we are in. The fact that Turkey has the control of the straits, that itis a natural bridge between Asia and Europe, that owns the second largest armedforces among the allies signify our need to keep our country?s potential militarypower and hence, its defense industry at top level.The young Turkish Republic which lived through the difficulties of theIndependence War has since given great importance to the establishment of anational defense industry and launched big enterprises. Our country managed tobuild her own aircrafts and submarines in those early years and sustained her effortsin this field during the 40s as well. Makine Kimya Endüstrisi Kurumu, (TheInstitutiton of Machines and Chemistry Industry) Silâh ve Mühimmat Sanayi(Weapons and Ammunition Industry), Türk Kuşu (Turkish Bird), Tayyare Fabrikası(Aircraft Factory) and many other similar enterprises point to very serious goalsaspired. However, because of the economical problems of the country and the?military aids? taken during the cold-war years, national defense campaigns sloweddown in 50s and 60s. The embargos started by the allied forces after the CypressPeace Operation eventually contributed to the acceleration of the militaryinvestments: on the one hand, Güçlendirme Vakıfları (Support Foundations) wentinto service, ASELSAN and HAVELSAN flourished and on the other, militaryproduction units were quickly structured. During the 70s and 80s Kara KuvvetleriAğır Bakım ve Tamir Fabrikaları (Army Heavy Maintenance and Repair Factories),Navy Military Dockyards, Air Force Supply and Maintenance Centers opened addingnew strength to our defense industry.Today, Turkish Defense Industry consists of state organizations and institutionsof the private sector. Included in them are military factories, dockyards, air supportand maintenance centers, state owned weapons factories and some other stateorganizations.ITurkish Armed Forces imports 35% of its overall needs and 79% of its maindefense systems. With these ratios, Turkish Republic is one of the countries thatimport the most defense industry products among the NATO members.In recent years, thanks to efforts that emphasize the defense industryinfrastructure in order to meet the needs of our Armed Forces from local sources,very crucial and strategic defense industry institutions have been put into service.These institutions and new defense concepts will carry the Turkish defense industryto the highest levels.II