Yomra ve Arsin ilçelerinde (Trabzon) yetiştirilmekte olan ?yomra? ve ?demir? elma tiplerinin (Malus communis L.) seleksiyon yoluyla ıslahı

Abstract

Bu çalışma Trabzon ili Arsin ve Yomra ilçeleri çevresinde yetiştirilen, mahalli ?Yomra? ve ?Demir? elma tiplerinin (Malus communis L.) seleksiyon yoluyla ıslahı amacıyla yürütülmüştür. Bu araştırma ile 2007 ve 2008 yıllarında incelenen mahalli elma çeşitlerinde pomolojik değerlendirme ve bazı kimyasal analizler yapılmıştır.Mahalli çeşitlerde kaliteli elma tiplerinin belirlenmesi için, elde edilen verilerin değerlendirilmesinde ?Tartılı Derecelendirme? yöntemi kullanılmıştır. Değerlendirilen ?Yomra? elması tipine ait meyve ağırlığı; 72,19 g (61YO15) - 113,39 g (61YO22), meyve çapı; 56,55 mm (61YO16) - 68,38 mm (61YO12), meyve boyu; 49,58 mm (61YO15) - 60,24 mm (61YO12), ortalama çekirdek sayısı; 0,0 - 2,2, meyve eti sertliği; 5,60 lb (61YO52) - 9,30 lb (61YO23), suda çözünebilen kuru madde miktarı; % 10,55 (61YO12) - % 15,00 (61YO42), titre edilebilir asitlik; % 3,58 (61YO28) - % 8,20 (61YO17) olarak belirlenmiştir. ?Demir? elması tipinde ise meyve ağırlığı; 80,03 g (61DE44) - 123,11 g (61DE18), meyve çapı; 59,67 mm (61DE42) - 70,32 mm (61DE18), meyve boyu; 46,8 mm (61DE33) - 55,45 mm (61DE01), ortalama çekirdek sayısı; 1,7 - 5,5, meyve eti sertliği; 5,85 lb - 9,60 lb, suda çözünebilen kuru madde miktarı; % 12,65 (61DE30) % 15,25 (61DE20), titre edilebilir asitlik; % 6,80 (61DE44) - % 11,83 olarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda kısmi periyodisite gösteren 44 ?Yomra? ve 41 ?Demir? elması tiplerine ait değerlendirmeler sonucunda; ?Yomra? elmasında 61YO41, 61YO42 ve 61YO01, ?Demir? elmasında 61DE36, 61DE20 ve 61DE13 nolu tipler ümitvar olarak değerlendirilmiştir. Mutlak periyodisite gösteren 10 ?Yomra? ve 3 ?Demir? elması tiplerine ait bir yıllık değerlendirmeler sonucunda ise; ?Yomra? elmasında 61YO05 ve 61YO06, ?Demir? elmasında 61DE01 ve 61DE12 nolu tipler ümitvar olarak değerlendirilmiş olup, gelecekte yapılacak olan çalışmalara ışık tutulmuştur.

The study was carried out to breeding by selection of local ?Yomra? and ?Demir? apple types (Malus communis L.) grown in Arsin and Yomra provinces in Trabzon. In this study, pomological evaluation and some chemical analyses have been carried out over local apple types investigated in 2007-2008 years. ?Weighted Rankit? method has been used in evaluating obtained data to detect high quality apples in local types. The fruit weight in ?Yomra? apple types changed between 72,19 g (61YO15) - 113,39 g (61YO22); fruit diameter 56,55 mm (61YO16) - 68,38 mm (61YO12), fruit length 49,58 mm (61YO15) - 60,24 mm (61YO12), average seed number 0,0 - 2,2, firmness 5,60 lb (61YO52) - 9,30 lb (61YO23), total soluble solid content % 10,55 (61YO12) - % 15,00 (61YO42), titreable acid content (malic acid) % 3,58 (61YO28) - % 8,20 (61YO17). The fruit weight in ?Demir? apple type is found as; 80,03 g (61DE44) - 123,11 g (61DE18), fruit diameter is found as; 59,67 mm (61DE42) - 70,32 mm (61DE18), fruit height is found as; 46,8 mm (61DE33) - 55,45 mm (61DE01), average seed number is found as; 1,7 - 5,5, firmness is found as; 5,85 lb - 9,60 lb, soluble solid content is found as; % 12,65 (61DE30) % 15,25 (61DE20), titreable acid content is found as; % 6,80 (61DE44) - % 11,83. As a result of this study, 61YO41, 61YO42 and 61YO01 numbered types in ?Yomra? apple and 61DE36, 61DE20 and 61DE13 numbered types in ?Demir? apple are evaluated as promising types at the end of the evaluations for 44 ?Yomra? and 41 ?Demir? apples which show partial alternate bearing. 61YO05 ve 61YO06 numbered types in ?Yomra? apple and 61DE01 and 61DE12 numbered types in ?Demir? apple are also evaluated as promising at the end of the evaluations for 10 ?Yomra? and 3 ?Demir? apples which show alternate bearing, and these promising types may recommended for further studies.