Kethüda Said Efendi tarihi ve değerlendirmesi

Abstract

Tarihimizin yazılmasında resmi evrak ve Vakanüvis tarihlerinin yam sıra Hususi tarihçelerin ayrı bir yeri vardır. Bu çalışmamızda tarihçiliğimizin geçirdiği serüveni, IH. Selim devri Hususi tarih eserlerinin ve Said Efendi tarihçesinin devrin anlaşılmasındaki önemini yazmaya çalıştık. Bu çerçeve dahilinde, nadir bir eser olmasına rağmen çok az bilinen Said Efendi tarihçesini hazırladık. Tek nüsha olarak bilinen Viyana nüshasından hazırladığımız bu eserin,. araştırmalarımız neticesinde üç nüshasını daha tespit ettik. Ayrıca Said Efendi'ye ait olduğu iddia edilen, kaynaklarda geçmeyen başka bir tarihçenin varlığını ortaya koyduk. Said Efendi hakkında adının dışmda hiçbir bilgi olmamasına rağmen Kadı olduğuna dair bir bilginin mevcudiyetini tespit ettik Fakat bunu teyit eden başka bilgi ve belge bulamadık. Fakat aynı dönemlerde başka bir Said'in varlığını ve bunların aynı kişi olma ihtimalini kanaatlerimizle ortaya koyduk Bu çalışmamız sırasında sınırlı süreye rağmen Başbakanlık Osmanlı Arşivleri ve Şeriyye Sicilleri Arşivleri gibi arşiv malzemelerinin olduğu yerlerde araştırma yaptık. Devri anlatan matbu ve yazma eserlerden mümkün olduğunca faydalandık. Kullanmış olduklarımız Bibliyografya kısmında gösterilmiştir. Kısaca şunları ortaya koyduğumuzu söyleyebiliriz; Bir tek nüsha bilinen tarihçeyi Viyana Milli Kütüphanesinden getirtip metnini hazırladık. Bu sırada diğer nüshaların varlığı, Said Efendi nin hüviyeti hakkında kanaatlerimizi ve başka bir eserinin varlığını ortaya koyduk. Said Efendi tarihinin Cevdet Paşa, Hammer ve Ali Birinci dışmda, Selim El. Devri üzerine çalışanlar tarafından görülmediğini tespit ettik. Bu açıdan da eserin hazırlanmış olmasının ayrı bir önemi olduğu kanaatindeyiz. Bunların dışmda Osmanlı tarih yazıcılığı ve bunun içerisinde bu tarihçenin yerini tespit ettik.

In explaining the history besides the written documents and chronicler (Vakanüvis) history, the private historians occupies an important place. In our study we tried to emphasise the importance of the adventure of our history, the private ancient works of the Selim the third era and the history of Said Efendi. Within this frame, we prepared the least unknown work, the history of Said Efendi. This work vas known as one manuscript, the Vienna manuscript, but we have discovered three other manuscripts. Besides, we put forward another history, which is not referred as to Said Efendi. Thought there is no information about Said Efendi a part from his name, we have found out that he was a Kadi, but we couldn' t prove it with any written document. But we discovered that during the same period, there was another man named as Said and they could have been the same person. During our study, thought there was a limited time, we made researches in the Prime Ministry Ottoman Archives and `Şeriyye Sicilleri` Archives. We used the written documents explaining our era as much as we could. The ones we have used ore shown in bibliography As a result we can say that we put forward these ; we brought the history known as one manuscript from Vienna Library and prepared a document. During this procces we have discovered the presence of other manuscripts, stated our views about study. We have found out that the history of Said Efendi is not used by the ones working on Cevdet Pasha, Hammer and Ali Birinci, but also by the ones working on Selim the third Era. So we think that our study has a great importance from this aspect. Also we have learned about the ottoman history writing and the place of this history. TC YÜKSEKÖ?RETİM KURUHJ DOKÜMANTASYON MERKEZİ