Müfide Ferit Tek`in hayatı ve eserleri üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET n. Meşrutiyet'in ilânı ile birlikte Osmanlıcılık fikri yerini Türkçülük fikrine bırakmıştır. Türk aydınları yeni bir mefkure olan Türk milliyetçiliği etrafında toplanmaya başlar. Bu akımın fikir babalığını Ziya Gökalp yaparken; Ömer Seyfettin, Yusuf Akçura, Ahmet Hikmet Müftüoğlu işin pratik kısmıyla uğraşır. Ortaya çıkan bu `Milli Edebiyat` cereyanı içinde genç bir kadın yazar da vardır. Müfide Ferit Tek henüz 22-25 yaşlarında yazdığı Aydemir romanıyla Türk dünyasında derin akisler bırakmıştır. O dönemde Halide Edip de karşımıza çıkar. Hem edebi faaliyetleri hem de milli mücadele için giriştiği sosyal faaliyetleri ile adını duyurur. Ne yazık ki Müfide Hanım bizce hak ettiği ilgiyi edebiyat tarihimizde görmemiştir. Oysa kendisi aldığı ciddi Batı tarzı eğitimiyle, yürekten bağlı olduğu Türk kültürü ile daha fazla ön planda olması gereken bir aydınımızdı. Kendisi hakkında makaleler yazılmış, eserleri değerlendirilmiş fakat yeterince akademik çalışma ile edebiyat tarihimizde yerini alamamıştır. 1978'de Gelengül Özleyen tarafından yapılan bir lisans tezi mevcuttur. Çalışmamız bir biyografi çalışması olup üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Müfide Ferit'in hayatını birinci elden kaynaklara başvurarak incelemeye çalıştık. Kendisinin hatıralarını kaleme almaması bizi sıkıntıya düşürdü. Ancak ölümünden sonra yayınlanan Soroptimistler Derneği Bülteni bu konuda birinci el kaynağımız oldu. Hayatını; doğumu ve aile çevresi, tahsil hayatı, evliliği Ahmet Ferit ile tanışması, milli mücadele dönemindeki çalışmaları, gazeteciliği ve ölümü şeklinde tasnif ederek inceledik. Tezimizin üçüncü bölümünde makalelerini kronolojik olarak tasnif ettik. Ardından makalelerde ele aldığı konular hakkında alıntılar da yaparak bilgi verdik. Özellikle Türk kadını ve milli mücadele hakkındaki makaleleri Müfide Ferit'in daha iyi anlaşılması bakımından mühimdir.Çalışmamızın ikinci bölümünü, Müfide Ferit'in eserlerinin incelenmesi teşkil eder. Aydemir ve Pervaneler'i mevcut tahlil ve tenkit metodlarıyla elden geldiğince incelemeye çalıştık. Hikâyelerinden ulaşabildiklerimizi bibliyografya kısmında verdik. Romanları incelerken vak'a, şahıs kadrosu, bakış açısı zaman ve mekan olmak üzere tenkidin beş ana unsuru göz önünde tutulmuştur. Önce roman vak'asının genel bir özetini verdik. Vak'adaki önemli noktalara dikkat çektik. Şahıs kadrosu incelenirken şahısların fizyolojik, sosyolojik ve psikolojik özellikleri üzerinde durduk. Özellikle zaman incelemesinde Müfide Ferit'in her iki romanındaki tarihi devrin genel özellikleri diğer bir ifadeyle `çağın ruhu`na (spirit of age) dikkat çekilmiştir. Son olarak bibliyografya kısmında Müfide Ferit'in eserlerini ve hakkında yazılanları gösterdik. ıı

ABSTRACT The thought of Ottoman left its place to the thought of Turkism after Second Constitution. Turkish scientists start to accept the new thought, Turkish Nationalism. The father of this thought is Ziya Gökalp after Ömer Seyfettin, Yusuf Akçurâ, Ahmet Hikmet Müftüoğlu follow him. There is a woman author in the thought of National Literature. She had have huge reflections in the Turkish World with her novel, Aydemir, which is written by Müfide Ferit Tek when she was 22-25 year-old. We face with Halide Edip Adıvar in this period. She is known with her literary activities and social activities in the national struggle. Unfortunately Müfide Ferit couldn't reach enaugh worth in our history of literature. Whereas she had west style education and she admired Turkish culture so we had to attached importance her. A lot of articles are written about her and her achievements are examinod but she couldn't take an important place in our history of literature. There is a postojradvate work which is prepared by Gelengül Özleyen in 1978. Our working is a biography working which is consist three parts In the first part we tried to search Müfide Ferit' s life. She did not write her memories of her life, so we had have great difficulty in our working. After her death Soroptimistler Derneği Bülteni is published and we used it. We examined her life, birth, family, education, marriage and her workings in the national struggle, her journalism, and at the end her death. Our working's second part is about Müfide Ferit' s achievements. We tried to search her novels which are 'Aydemir' and 'Pervaneler'. We told her stories which are reached by us. We did not forget the five elements of criticism, which are event character, point of view time and place, when we examined her novels. Firstly we told the general summary of novel's event and we called attention to important point in events, We examined characters as physiological, sociological and psychological. We called attention to general specialities of history period other wise spirit of age in every each of her novels. mOur working's third part is about Müfide Ferit' s articles. We classified her articles as chronological. After we gave information about the topics of her articles. Especially her articles about Turkish Woman and National Struggle are very important to understand her. At the end we told Müfide Ferit 's achievements and articles which are written about her achievements in our bibliography part. IV