Anayasa değişikliklerinin esas (içerik) bakımından denetimi sorunu

Abstract

ÖZET Bu çalışmada. Anayasa değişikliklerinin mevcut Anayasa hükümlerine esas (içerik) bakımından aykırılık oluşturup oluşturamayacağı konusunu inceleyerek, mevcut anayasa hükümlerine aykırı olabilecek anayasa değişikliklerinin Anayasal Yargı denetimi karşısındaki durumunu değerlendirmek amaçlanmıştır. Anayasa değişikliklerinin yargısal denetimi, anayasaları mevcut anayasal düzen içinde ve yine anayasanın koyduğu usul ve şekil kurallarına uygun olarak değiştiren tali kurucu iktidarın şekli ve maddi yönden sınırlılığı konusu ile yakından ilgilidir. Bu nedenle, çalışmamızın bir bölümünü kurucu iktidar kavramına ayırmayı uygun gördük. Yürürlükteki Anayasa hükümlerine aykırılığı kabul edilebilecek Anayasa değişikliklerinin anayasal yargı denetimi karşısındaki durumunu, Anayasa Mahkememizin konumu ve ilgili karartan acısından büyük önem taşıdığından, konuyla ilgili Anayasa Mahkemesi kararlan çalışmamızda önemli bir yer işgal Anayasa Mahkememizin 1961 Anayasası döneminde anayasa değişiklikleri üzerinde yapmış okluğu esas (içerik) denetimi, temekle değiştirme yasağı kapsamında bulunan `Cumhuriyet` devlet şekli üzerinde yoğunlaşmıştır. Anayasa Mahkemesi bir yandan Cumhuriyet kavramını geniş yorumlamış diğer yandan değiştirme yasağına ilişkin anayasa kuralını 1971 Anayasa değişikliğinden itibaren şekil denetiminde ölçü olarak kullanmıştır. Bu nedenle, çalışmamızda Cumhuriyet devlet şeklinin tanımı ve anayasa değişikliklerinin şekil denetiminin kapsamı konumuzla ilgili olarak tartışma konusu yapılmıştır. Anayasa Yargısı tarihimizde önemli bir yer tutan bu tartışma, ilgili bulunduğu Cumhuriyet Hukukun üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı, demokratik devlet gibi anayasal ilkeler nedeniyle günümüz için de üzerinde durulması gereken konulardan biridir.

ABSTRACT In this thesis I aimed to evaluate whether constitutional amendments can be contrary to the provisions of the constitution in force. I tried to understand the judicial review of the constitutionality of such unconstitutional constitutional amendments. Judicial review of the constitutional amendments is closely related to the subject of the limitations of the amending power to amend the constitution according to tiie provisions of the constitution in force with regard to the form and substance. For this reason, in the first chapter I explained the concept of the constituent power. Because the subject of the judicial review of the unconstitutional constitutional amendments is very important for the decisions of the Turkish Constitutional Court, in this study the jurisprudence of Turkish Constitutional Court occuupied a prominent place. Though it was not possible to examine constitutional amendments in respect of subtance, in the period of the 1961 Constitution, the Turkish Constitutional Court in ite decisions, white verifying the constitutional amendments with regard to ite form exceeded its limits of power and controlled the constitutionality of constitutional amendments. The Constitutional Court interpret the consept of `tiie RepuWic`widely and after the amendment of the Constitution in 1971 tiie Court while reviewing tiie constitutional amendments with regard to their form applied the Article related to the irrevocable provision of the Constitution. For this reason, in this study the definition of the concept of the republican form of the state and examinations of tiie constitutional amendments with regard to the form are discussed from the point of view of the main subject of the thesis. Today the discussion, which has an important place in our constitutional history, is also one of the important subjects in the Turkish Constitutional Law and must be given a hat of thought because the subject is closely concerned with the cardinal concepts such as the republic, supremacy of law, separation of powers and democratic state. n