Afet yönetim planlaması ve Türkiye model önerisi

Abstract

ÖZET Afet yönetiminin özellikle depremlerden sonra güncel hale geldiği bir dönemde hazırlanan `Afet Yönetim Planlaması ve Türkiye'ye Model Önerisi` konulu tezin amacı afet yönetimini gelişen sosyal bilimler ışığında değerlendirmek ve ülkemizdeki mevcut sistemin zayıf yönleri ve sorunlarını belirterek yeni bir model önerisi ortaya koyabilmektir. Sosyal bilimlerde, fen bilimlerinden farklı olarak deneysel tecrübe imkanı somut olarak mevcut olmadığından bir modelin ya da sistemin yeterli olup olmadığı konusunda kesin yargılara varmak güçtür. Ancak evrensel bir konu olan afet yönetiminde belirli bir seviyeye gelmiş ülkelerin yönetim modellerini inceleyerek benzer ve uygulanabilir yaklaşımlar geliştirmek mümkün olabilir. Bunu yaparken de her toplumun kendine has özelliklerini göz önünde bulundurmak gerekir. Bu çalışmada afet ve afet yönetimi kavranılan irdelenmiş ve her olayın afet olarak nitelenemeyeceği üzerinde durulmuştur. Modern afet yönetiminin yaşamın her alanındaki faaliyetlerde dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır. Hiçbir planın temel aldığı teoriden daha başarılı olamayacağı düşüncesiyle afet esnasında bireysel ve kurumsal davranış şekilleri açıklanmaya çalışılmıştır. İstikrarlı gelişme ve sürekli ekonomik büyümenin ancak afetlere dayanıklı toplumsal yapılarla olabileceği sonucuna varılmış ve bunun nasıl sağlanabileceği irdelenmiştir. Teknolojik altyapının afet yönetimi için önemi vurgulandıktan sonra ülkemizin afet yönetim sorunlarına değinilmiştir. Mevcut eksiklikleri giderebilecek bir model önerisiyle tez bitirilmiştir. Bu tez afet yönetiminin özellikle sosyolojik olarak irdelenmesi yani birey ve kurum davranış modellerine değinilmesi, planlamaların yaygın inanışlar yerine bilimsel verilere göre yapılması gerektiğini vurgulaması ve yeni yapı ve normlardan ziyade mevcut olanın etkinleştirilmesi gerektiğini (insanların plana uyması yerine planın insanlara uyması) belirtmesi açısından önem taşır.

ABSTRACT The aim of the 'Disaster Management Planning and a Model Suggestion for Turkey' thesis, which is prepared when disaster management has become very popular after the recent earthquakes, is to evalute the disaster management in accordance with modern social sciences and to suggest a model by pointing out the problems and the weak points of the existing system. It is always difficult to get definite conlusions in social sciences in comparison with sciences because of lacking experimental experiences. However, it is possible to improve a similar and practical approach by examining the societies which have developed in the field of disaster management. It is necessary to consider the characteristic properties of the societies during this process. In this study, the disaster and disaster management concepts have been questioned and it is determined that all the events can not be called as disaster. The necessity that the modern disaster management should be taken into account in all activities of daily life is stressed. With the idea that no plan can be more succesful than the theory it is based, the personnal and organizational manners under disaster crises have been tried to be explained. It is concluded that stabil development and permanent economic growth can be provided by disaster resistant social structures and then the possible solutions for this purpose are declared. After telling the importance of the technologic substructures in the disaster management, the problems of our existing system are examined. The thesis has been finished with a model offer which can present solutions to the problems of current system. The thesis can be stated as important due to its showing sociological aspects of disaster management namely the personnel and oganizational behaviours, stressing that the planning should be based on the scientific data instead of common beliefs and determining that current structures should be activated rather than building new ones (not to expect people to change themselves for the plans but to prepare plans suitable for people behaviour). II