Yakın dönem Türkiye-Arjantin krizleri

Abstract

ÖZET Geçmişten günümüze ekonomik krizler özellikle gelişmekte olan ülkelerin sürekli karşı karşıya kaldıkları bir problem olarak süregelmiştir. Söz konusu krizlerin genel sebebi gelişmekte olan ülkelerde globalleşmeyle birlikte finansal liberalizasyon sürecine girmeleri ve bu sürece hazırlıksız yakalanmalarından kaynaklanmaktadır. Bunun sonucunda ülkeler finansal krizlerle karşı karşıya kalmamak için birtakım önlemler alma yoluna gitmişlerdir. Bu önlemleri ise IMF'nin mali desteği ve tavsiyesi doğrultusunda uygulamışlardır. Fakat buna rağmen finansal krizlere bir çözüm üretilememiştir. Bunun sonucu olarak IMF'ye yapılan eleştiriler gün geçtikçe yoğunluk kazanmıştır. Bu çalışma gelişmekte olan ülkelerin finansal krizlere yakalanma sebeplerini araştırmıştır. Bunun yanında çalışma, iki gelişmekte olan ülke olarak, Türkiye ve Arjantin'in yakın dönemde yaşadıkları finansal krizleri incelemiş, IMF'nin söz konusu ülkelere tavsiye ettiği programları ele almış ve IMF'ye yapılan eleştirilere yer vermiştir. Türkiye ve Arjantin yıllardır süregelen enflasyon problemlerini çözmek, piyasalarında istikrar sağlamak ve yabancı sermayenin serbestleşmesi sonucu ortaya çıkan kur risklerini ortadan kaldırmak amacıyla IMF'den belirli aralıklarla destek almış ve istikrar programları uygulamışlardır. Ancak, gerek Arjantin (Konvertibilite Programı sonunda), gerekse Türkiye (Enflasyonu Düşürme ve İstikrar Sağlama Programından sonra) finansal kriz yaşamıştır. İki ülke de uyguladıkları programlarda sabit kur rejimini benimsemiş ve döviz kurunu çapa olarak kullanmıştır. Çalışma sonunda Türkiye ve Arjantin'in sabit döviz kuru uygulamaları sonucu yerli paralarının aşın değerlendiği, beraberinde de ihracatta artış yaşanırken ithalatta patlama görüldüğü anlaşılmıştır. İthalatta meydana gelen patlama ihracat artışının önüne geçmiş ve her iki ülkenin de dış ticaret VIIIhadlerinin bozulduğu anlaşılmıştır. Bunun yanında spekülasyonların artmasıyla sermaye kaçışının başlamasının ülkeleri krize sürüklediği kanaatine varılmıştır. Ayrıca, iki ülkenin uygulanan ekonomi politikaları açısından karşılaştırması yapılmış, gerek söz konusu ülke hükümetleri gerekse IMF uygulamalarında eksiklikler olduğu kanaatine varılmıştır. IX

ABSTRACT For the last two decades economic crises have been a problem especially for the developing countries. In general, the main reason for the emergence of these problems has to do with the process of financial liberalization along with globalization. It means that developing countries could not prepare enough before entering the process of financial liberalization related to their economy. The countries under consideration have taken certain measures for their economy to prevent the financial crises, and applied these measures according to the IMF's recommendations and financial support. However, a permanent solution to these financial crises could not have been found, hence the critisizms against IMF policies have been increased. This study examines the reasons behind the financial crises of developing countries. In particular, the study discusses the case for two developing countries, Turkey and Argentina, that experienced major financial crises recently, and implemented IMF recommendations prepared for these countries. Turkey and Argentina have implemented IMF programmes lastly to curb high inflation, ensure price stability in the market, and prevent the risk of exchange rates. However, they have not been very succesful in this effort both countries had financial crises. It is worth noting that both countries had put into practice the fixed exchange rate policies before they hit the crises. Domestic money has appreciated in both Turkey and Argentina as the result of the fixed exchange rates. Therefore, foreign trade deficits of these countries worsened. In the mean time, speculations began and foreign capital started to escape from these countries. These were the main reasons which triggered the financial crises. Shortcomings of IMF programs and government policies in these countries also contributed to the problem. X