Öğretmenlerin kariyer geliştirme hakkındaki görüşleri ve öğretmenlik mesleğinin kariyer basamakları halinde değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada, dünyadaki hızlı değişime en çok ayak uydurmak zorunda kalan öğretmenlerin kariyer geliştirme ile ilgili görüşlerine yer verilmiş; kariyer plânlama ve kariyer geliştirme sonucunda mesleğin kariyer basamakları şeklinde sıralanmasıyla ilgih düşünceleri belirlenmiştir. Çalışmanın amacı öğretmen görüşleri doğrultusunda geçmiş dönemlerden günümüze kadar, her zaman önemini, saygınlığını, toplum içindeki etkinliğini koruyan öğretmenlik mesleğinin, ağırlığını ve sorumluluğunu taşıyacak bir statü kazanmasına yön verilmesine yardımcı olmaktır. Araştırma îarama modeli kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Ankara iline bağiı büyük şehir belediyesi sınırları içindeki Anadolu liseleri oluşturmuştur. Bu nedenle sekiz merkezî ilçeden birer okul, örneklem grubuna alınmıştır. Kullanılan veri toplama aracı iki temel bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, araştırmaya katılan öğretmenlerin kişisel bilgileri yer almıştır. Anketin ikinci bölümünde ise kariyer basamakları, kariyer, kariyer plânlama ve kariyer geliştirme ile ilgili ifadelere yer verilmiştir. Problemlerin çözümlenmesine yönelik toplanan verilerin çözümlenmesinde; frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama, önem sırası, t- testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Tukey-HSD Çoklu Karşılaştırma Testi uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular şöyledir: Öğretmenler öğretmenlikten uzman öğretmenliğe geçişte, öncelikle kariyer basamaklarının aday öğretmen, öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen biçiminde sıralanmasını uygun bulmakta; hem öğretmenlikten uzman öğretmenliğe geçişte hem de uzman öğretmenlikten başöğretmenliğe geçişte en önemli kriter olarak meslekî kıdemi görmektedirler.Ancak yabancı dil bilmenin, yüksek lisans ve doktora yapmanın ve yayınlanmış eserlere sahip olmanın çok da önemli olmadığını düşünmektedirler. Öğretmenler meslek içi yükselmeye önem vermekte; ancak kariyer basamaklarında yükselmek isterken ekstra bir çaba harcamaya da yaklaşmamadadırlar.IV Öğretmenler kariyer ve kariyer plânlamaya ilişkin tüm ifadeleri olumlu bulmaktadırlar. Bu süreci meslekî gelişimlerini ve işe bağlılıklarını artırıcı bir unsur olarak kabul etmektedirler. Kariyer geliştirmeye ilişkin görüşlerin tümüne katılmışlardır. Öğretmenler, eğitim örgütlerinde açık ve objektif bir kariyer geliştirme sürecini motivasyon artırıcı, işe bağlılığı artırıcı bir faktör olarak görmektedirler. Kariyer plânlaması sonucunda öğretmenler, meslekî gelişimlerinin olumlu etkileneceği, bu savede öğrenci başarısının ve eğitim düzeyinin artacağı düşünürken, kariyer basamaklarının öğretmenler arasında huzursuzluk yaratacağı konusunda kararsızdırlar. Araştırmanın ikinci alt probleminde,öğretmenlerin kariyer basamaklarına ilişkin görüşlerinin cinsiyet, branş, meslekî kıdem ve hizmet içi eğitim kursuna katılma durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenler cinsiyetlerine bakılmaksızın kariyer basamaklarına ilişkin benzer bir görüş paylaşmaktadır. Öğretmenlikten uzman öğretmenliğe geçişte olduğu gibi uzman öğretmelikten başöğretmenliğe geçişe ilişkin öğretmenlerin görüşleri branşlarına bağlı olarak anlamlı bir farklılaşma göstermiştir Öğretmenlerin öğretmenlikten uzman öğretmenliğe, uzman öğretmenlikten başöğretmenliğe geçiş boyutuna ilişkin görüşleri arasında meslekî kıdemlerine göre anlamlı bir farklılık yoktur. Araştırmam n üçüncü alt probleminde, öğretmenlerin kariyer geliştirme sürecine ilişkin görüşlerinin cinsiyet, branş, meslekî kıdem ve hizmet içi eğitim kursuna katılma durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştı almıştır. Kariyer geliştirme sürecinin kariyer ve kariyer plânlama, kariyer geliştirme, kariyer plânlaması sonucunda yapılacak uygulamanın sonuçlarına ilişkin öğretmenlerin görüşleri cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir.Kariyer ve kariyer plânlama ile kariyer geliştirme boyutlarında öğretmenlerin görüşleri, branşlarına göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Öğretmenlerin kariyer plânlamasının uygulama sonuçlarına ilişkin görüşleri ise branşlarına bağiı olarak farklılaşmıştır. Öğretmenlerin meslekî kıdemlerine bağlı olarak kariyer geliştirme sürecinin kariyer ve kariyer plânlama, kariyer geliştirme ile uygulama sonucu boyutuna ilişkin görüşleri farklılaşmıştır. Kariyer geliştirme sürecinin kariyer ve kariyer plânlama, kariyer geliştirme ve uygulama sonuçlan boyutunda hizmet içi eğitime katılan öğretmenlerin görüşleri ile katılmayan öğretmenlerin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık görülmüştür.

Teachers have to keep up with the rapidly changing world and in this study teachers' ideas on career development is handled; their view on career step of proffession is determined after career planning and career development. This study aims to provide the importance, effectiveness, responsibility, and respectibility of teaching profession from past to present according to the teachers' views. Anatolian High Schools in Ankara Metropolitan Municipality in Turkey constitute the research. Consequently, one school from each eight districts is included for the sampling group. Data gathering process is composed of two basic sections. In the first section, personel information of teachers' included in the research is presented. In the second section of the survey, statements on career step, career, career planning and career development are declared. Frequency(f), percentage(p), arithmetic average, priority, t- test, single variance analysis (ANOVA), Tukey-HSD multiple comparison test have been used in the process of analysing gathered data for resolving problems. The findings of the study are as the following: Teachers, in the process of specialization, approve the idea of being a candidate teacher, teacher, specialist teacher, and chief instructor in career level. The most important criteria for them in the process of transition both from to specialist teacher and to chief instructor is the seniority. However they think that knowing foreign language, master's or ph. d and scientific research work are not very important. Teachers give importance to promotion, but they don't want to spend extra energy on the promotion. Teachers accept all the statements on career and career planning. They admit this process positively for their career development. They admit all the statements on career development. Teachers consider that apparent and objective career development process in educational institutions is a positive factor for motivation. Teachers, after career planning, think their career development will be influenced positively therefore student success and level of education will improve, on the other hand they feel career development will cause uneasiness among teachers.VII In the second phase of the research, it has been researched if meaningfull difference appears or not on career steps according to the variables such as views of teachers on career step, branch, gender, in-service training. Without considering gender, teachers involved in the research share the similar ideas on career step. Teachers views on transition to specialist teacher and chief instructor have meaningfully been diversified. There is no significant difference on seniority of teachers while transition to specialist teacher and chief instructor. In the third phase of the research, it has been researched if meaningfull difference appears or not on career development according to the variables such as views of teachers on career step, branch, gender, in-service training. In respect of gender, there has been no significant difference of teachers' views about the implementation results of career development, career planning, career step of career development process. In respect of their branches, there has been no significant difference of teachers views on the dimension of career, career development and career planning. On the other hand, teachers' views have been diversified on the results of career planning implementation depending on the branches. In respect of their seniority there has been significant difference of teachers views on the dimension of career, career development and career planning and the results of implementation. There has been significant difference on the dimension of career, career development and career planning and the results of implementation among the views of teachers who participate in-service training and who don't.