Taşrada bir değişim örneği:Cumhuriyetin ilk yıllarında Çankırı (1923 - 1939)

Abstract

Bu çalõşma, Orta Anadolunun kuzeyinde, ağõrlõklõ geçim kaynağõ ziraat olan vekendi imkânlarõ ile ayakta kalmaya çalõşan Cumhuriyet öncesi adõ ile Kangõrõ,Cumhuriyet sonrasõ değişen adõ ile de Çankõrõnõn, 19231939 yõllarõ arasõndaki tarihîsürecini sosyal, ekonomik, idarî ve demografik açõlardan incelemeyi amaçlamõştõr.Çalõşmada ekonomik, sosyal, idarî ve demografik açõlardan şehrin elde etmişolduğu genel kazanõmlar ve Cumhuriyetle birlikte gösterdiği gelişme seyri, MustafaKemal Atatürkün inkõlâplarõnõn bölgedeki yansõmalarõ ile birlikte ele alõnmõştõr.Osmanlõ döneminde unutulmuş bir yerleşim yeri iken Milli Mücadele ile birlikteÇankõrõnõn kaderi de değişmeye başlamõştõr. Samsun liman şehrinin İç Anadolu ile karayolu bağlantõsõnõ oluşturmasõ, önemini daha da artõrmõştõr. Çankõrõ ayrõca, MilliMücadele yõllarõnda, İstanbulu Ankaraya bağlayan, İnebolu Kastamonu güzergâhõüzerinde güvenli bir konaklama yeri idi.Cumhuriyetle birlikte öncelikle Kangõrõ şeklinde kullanõlan adõ, Çankõrõ olarak, odönemin Çankõrõ milletvekillerinin teklifi ile değiştirilecektir. Akabinde bir tarõm şehriolan Çankõrõnõn, ekonomik açõdan refaha ulaşmasõ için bilinçli ziraat teşvik edilecek;Çoğunluğu ziraatla uğraşan Çankõrõ halkõnõn ürettiği mahsul, ancak kendisineyetmektedir. Kõsõtlõ olan yeraltõ zenginlikleri, önemli bir rezerve sahip değildir.Cumhuriyetin ilk yõllarõnda nüfus yoğunluğu bakõmõndan Türkiye ortalamasõnõn altõndaolmasõna rağmen, eğitim alanõnda önemli gelişme göstermiştir. Bunda Ankaraya yakõnolmanõn sağladõğõ kolaylõklar önemli rol oynamõştõr.Çankõrõ ulaşõm alanõnda, Cumhuriyetin ilk yõllarõnda, Karadeniz ile İçAnadoluyu birbirine bağlayan yol güzergâhõnda olmanõn avantajlarõnõ kullanmayaçalõşmõştõr. 1931de Ankara-Çankõrõ demiryolunun faaliyete geçmesi, şehre ve bölgeyebüyük canlõlõk getirmiştir. Ayrõca Mustafa Kemal Paşanõn İnebolu - Kastamonuseyahatleri sõrasõnda Çankõrõyõ ziyareti, şehir açõsõndan önem taşõmaktadõr. Çankõrõlarbu ziyareti şehirleri açõsõndan onur verici bir davranõş olarak algõlamõşlardõr.Sonuç olarak bu çalõşmada, Çankõrõnõn Cumhuriyet döneminin ilk yõllarõnda,bilhassa Atatürk dönemi Türkiyesindeki konumu, dönemin olaylarõ ve şartlarõçerçevesinde ele alõnmõş ve incelenmiştir. Cumhuriyetle birlikte kõsmi bir gelişmegösteren şehir, daha sonra gerek Ankara gerekse İstanbula verdiği göçlerle gerilemedevresine girmiş; iktisadî gelişimini sağlayamamõştõr.

This work aims to analyse that social, economical, administrative anddemographic, historical process between 1923_1939 of Çankõrõ which is MiddleAnatolias self_sufficient city was called also Kangõrõ before the proclamation of therepublic. Analysing this historical process,this work is prepeared with citys two localjournals;Çankõrõ and Çankõrõ da Duygu which attested to this period,documents aboutÇankõrõ in public records,encyclopedic informations and related books.Citys economic,social,administrative and demographic progress is analizedaccording to Mustafa Kemals reforms; consequently we are confronted with thispicture:During the national struggle,it built up connection between the west front andAnkara which is the central of struggle, at the same time,after the occupation ofİstanbul,Çankõrõ was the stopover place for members of parliment who wanted toarrive to Anatolia in a safe way ;so Çankõrõs faithful women became legandary bycarring necessary metarial to the front.After the proclamation of republic Çankõrõ started to improve according toAtatürks reforms;firstly, Kangõrõs members of parliment,Ahmet Talat,MehmetRauf ,Yusuf Ziya, submited a motion for changing Kangõrõs name as Çankõrõ in1925.Then ,they abated to tithe.Çankõrõs peoples growths are hardly enough for them.Their mines have notenough reserve also .While Çankõrõ suffers from internal migration, it improvesabout education.People in Çankõrõ Live in difficulty but they always studyprofitably in the republics schools.In the first years of republic the number of teacher was 96 but now it is 138Opening of the public hospital is the important event for Çankõrõ.People fightback malaria and some deserve from time to time.Railroad is turning point for Çankõrõ. This event is followed by local pressfrom day to day.The railroad built up connection between Çankõrõ and Ankara.During travelling İnebolu,Mustafa Kemal came to Çankõrõ upon invitation ofrepublic of Çankõrõ, and he proclaimed the hat reform in Çankõrõ fort he firsttime.This event makes Çankõrõ public feel proud..