Klasik Türk edebiyatında şitâ`iyyeler

Abstract

Nesîb bölümünde kış mevsimine, kış ile ilgili tasvirlere yer veren kasidelere şitâ'iyye adı verilmektedir. Şitâ'iyyelerin ele alındığı bu çalışmada, öncelikle divan taraması yapılarak kaside nesîblerine; bu bölümlerden hareketle de otuz beş şitâ'iyye örneğine ulaşılmıştır.Tez çalışmamızın amacı; Klasik Türk şiirinde, kaside nesîblerinde bir tasvir unsuru olarak yer alan şitâ'iyyelerin yapısal, dil ve anlatım özellikleri ile bu şiirlerde yoğun olarak kullanılan edebî sanatları incelemektir. Araştırmamızda, şitâ'iyye yazan şairlerin, baharın gölgesinde kalan kış mevsimini ele alışları irdelenmiştir.Tespit edilen otuz beş şitâ'iyyede biçimsel özellikler, teknik veriler; dil anlatım ve içerikle ilgili oluşumlar ortaya konulmuştur. Kış manzarasının şairin üzerinde bıraktığı etki gözlemlenerek bu doğrultuda dönemin günlük yaşamı, eğlence anlayışı ve Türk edebiyatında kışın yansımaları ele alınmıştır. Bu incelememiz, kış mevsiminin olumsuz çağrışımlarıyla insanı karamsar duygu ve düşüncelere sürüklediğini; ayrıca güç, kuvvet ve ihtişam gibi güzel imajları ifade etmede etkili bir mevsim olduğunu göstermektedir.Çalışmamızla; kültürümüzün zengin bir parçası olan Divan şiirinin çok çeşitli konuları işleyebildiği, ifade ve tasvir yönünün bir örneği olan kış tasvirlerinin de bu zenginliğin içinde yer aldığı ortaya konulmuştur. Bu eserlerin dil ve anlatım özellikleriyle bir taklit edebiyatının değil; özgün ve sanatsal Klasik Türk edebiyatının parçası olduğu tespit edilmiştir.

Qasidas that tell about winter and portrayal related to winter in their introduction parts are called flatterer poem (şitâ?iyye). In this study focusing on an analysis of flatterer poems, first it has through scanning Ottoman Divan Poetry been managed to get the introduction parts of qasida; by making use of these parts, an example of thirty-five flatterer poem has been attained.The aim of our Thesis: Here, it is aimed to go over the literary arts found in poetry together with the structural, linguistic and expression features of flatterer poems stand as an element of description in the introduction parts of Qasida. Through our research, it has been studied the way the poets deal with winter stayed under the shadow of spring.In the thirty-five flatterer poem accomplished, formal features, technical data, language and expression and formation of the content have been specified. By examining the effect left on the poet by winter, the daily life and entertainment habits of that period and the reflections of winter in Turkish Literature have been dealt with. So our review specified here shows that in addition to making people feel pessimistic because of its negative aspects, winter is also an effective season for talking about such valuable and pleasant qualities as strength, power and greatness.Through our study, it has been shown that Divan Poetry, as a wealthy part of our culture, includes examples of various subjects, and thus an example for the way of expression and depiction, winter descriptions have been made out that they are important in this richness. It has been achieved that the language and expression qualities of these works show they are real parts of original and artistic Classical Turkish Literature, not of an imitative one.