İran Türkmencesinde yapım ekleri: Gazi Sözlüğü üzerinden bir inceleme

Abstract

Oğuz Grubu Türk yazı dilleri içinde bulunan Türkmen Türkçesi, Türkmenistan dışında Afganistan, İran, Özbekistan ve Rusya Federasyonu içindeki Stavropol Türkmenlerince kullanılmaktadır. Bu çalışma Türkmenistan Cumhuriyeti dışında ya-şayan İran (Türkmensahra) Türkmenlerine ait bir eser üzerine yapılmıştır. Bu amaçla önce Hacı Muratdurdı Gazi tarafından hazırlanıp Günbet'te basılmış Farsça-Türkmence Gazi Sözlüğü'nün (2002) transkripsiyonu yapılmış, daha sonra sözlük yardımıyla iki farklı ülkede yaşayan Türkmenlerin kullandıkları aynı kelimeler ara-sındaki ses farklılıkları tespit edilmiştir. Daha sonra eserde geçen kelimelerdeki ya-pım ekleri ve fişlenip Türkmen Türkçesindekilerle karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma sonucunda İran ve Türkmen Türkçesindeki aynı kelimelerde görülen ses ve yapım eklerindeki ortaklık ve farklılıklar ortaya konmuştur.

Turkoman Turkic , which is within Oguz Turkish written languages, is spoken by Afghanistan, Iran, Uzbekistan, and Stavropol Turkoman people in Russian Federation apart from Turkmenistan. This study has been conducted on a work of art belonging to Iranian Turkoman people (Turkmensahra) living outside the Republic of Turkmenistan. With this aim, first of all the transcription of Persian-Turkoman Turkic Gazi Dictionary (2002) , which was prepared and published by Hacı Muratdurdı Gazi in Günbet, has been carried out. Then, sound differences between the same words which Turkoman people use in two different countries have been determined. And then, the derivational in this work of art have been indexed and compared to the ones in Torkoman Turkic. At the end of comparison, the similarities and differences of sounds and derivational affixes between Iranian Turkoman and Turkoman Turkish have been brought up.