1918-1960 arası dönemde Türkiye-Irak ilişkileri

Abstract

1918-1960 arası dönemde Irak, sahip olduğu jeostratejik, jeoekonomik ve jeokültürel özellikleriyle bölgesinde her zaman dikkat çeken bir ülke olmuştur. Bu nedenle Türkiye'nin, Irak politikasını incelemeden önce, Irak'ı uluslararası alanda önemli kılan hususların ne olduğunun üzerinde durulması gerekmektedir.irinci Dünya Savaşı sonucunda Irak, İngiliz nüfuzu altına girmiş ve 1958 İhtilâli'ne kadar da bu statüsünü sürdürmüştür. Dolayısıyla söz konusu süreç içerisinde Türkiye-Irak ilişkileri, İngiltere'den bağımsız olarak gelişmemiştir. Türkiye-Irak ilişkileri, Milli Mücadele döneminde, Musul, Petrol ve Kürt Devleti Nüvesi konuları etrafında şekillenmeye başlamıştır. 1923-1938 arası dönemde ise Türkiye'nin, Irak'a bakış açısı, olumlu yönde değişmeye başlamış ve bu yakınlaşma, 1939-1950 arası dönemde de artarak devam etmiştir. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Türkiye'nin, Batı Bloğu ile ilişkileri çerçevesinde, Ortadoğu politikasını tanımlamaya çalışması, Türkiye-Irak ilişkilerinin gelişmesini sağlamıştır. 1958 yılında ise Irak'ta meydana gelen ihtilâl, Türkiye-Irak ilişkilerinin kırılma noktasını oluşturmuştur. Bu çalışmaya konu olan 1918-1960 arası dönemde Türkiye-Irak ilişkilerine yön veren çok sayıda faktör bulunmaktadır. Bu çalışma, Türkiye-Irak ilişkilerini, tarihsel açıdan incelenerek, uluslararası bir disiplin çerçevesinde, bu ilişkilere yön veren faktörlerin ortaya konulmasını amaçlamaktadır.Anahtar Kelimeler: Türkiye, Irak, İngiltere, Ortadoğu, Musul, Kürtler, Türkmenler ve Petrol.

Iraq has been an important country considering its geo-strategical, geo-economical and geo-cultural peculiarities between 1918-1960. For this reason, before examining Turkey?s politics on Iraq, it is necessary to dwell on which particular points makes Iraq important in the international area.Consquently, within the said process, Turkey-Iraq relations has not been developed free from England. After the First World War, Iraq has entered under the influence of England and that status continued till 1958. During the National War period, Turkey-Iraq relations, has begun to take shape around the issues such as Mosul, petroleum and the core of Kurdish State. During the 1923-1938 period, Turkey?s point of view to Iraq had started to change in a positive way and it continued in an increasing way during the 1939-1950 period. After the World War II, Turkey?s attempt to define its Middle East Politics, within the frame work of its relation with the West Block, contributed to the improvement of Turkey-Iraq relations. The 1958 revolution in Iraq has formed a breaking point in Turkey-Iraq relations.During the 1918-1960 period which is the subject of this study, there has been a lot of factor that are giving direction to Turkey-Iraq relations. his study aims to examine Turkey-Iraq relations with the historical point of view, within the framework of international relations, and put forward the factors that directs those relations.Key Words: Turkey, Iraq, England, Middle East, Mosul, Kurds, the Turkmen and Petroleum.