Ömer Ziyâeddîn Dağıstânî`nin (1850-1920) hayatı eserleri ve hadisçiliği

Abstract

Tasavvufun ilk ortaya çıkışından itibaren mutasavvıfların hadis ilmiyleiçiçe oldukları bilinmektedir. Bu geleneğin devamı niteliğinde olan ÖmerZiyâeddin Dağıstânî de Osmanlı'nın son dönemin de yaşamışmuhaddis/mutasavvıf geleneğinin en önemli temsilcilerinden biridir. Yaşadığıdönemde ilmiye sınıfının önde gelenlerinden biri olan Dağıstânî, (ö. 1920)insanları, fikirleri ve eserleriyle aydınlatmaya çalışmıştır. Siyasî kargaşaların zirveyaptığı bir dönemde yaşamış, politik duruşuyla da tarafsız olmadığı yazdığıeserlerden de anlaşılmaktadır. Fıkıh, kıraat ve tasavvuf gibi ilim dallarında eserlervermesine rağmen hadisçilik kimliği ön plana çıkmıştır. Hadis ilmiyle ilgili verdiğieserler, hadis ilmine vukufiyetinin bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır.Dağıstânî'nin ilk hadis öğrenimiyle ilgili bilgilere kaynaklarda açık birşekilde raslanılmamasına rağmen ilk eğitimini babasından ve bölgede bulunanâlimlerden aldığı bilinmektedir. İstanbul'a göçünden sonra ise hocasının etkisiylezâhirî ve bâtınî ilimlerde derinleştiği görülmektedir.Bu çalışmamız, giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Dağıstan'ın yapısı ileilgili bilgiler aktardıktan sonra, Dağıstânî'nin hayatı, ilmi kişiliği, eserleri üzerinedurulacaktır. Sonra Buhârî'nin el-Câmiʿu's-sahîh adlı eseri üzerine yapılmış birihtisar çalışması olarak kabul edebileceğimiz Sünenü'l-akvâli'n-nebeviyye mine'lehâdîsi'l-Buhâriyye ve Zübdetü'l-Buhârî adlı eserlerinden yola çıkarak hadisçiliği anlatılmıştır.Son olarakta Zübde ve Sünenü'l-akvâl'de geçen hadislerden daha fazlafaydalanmak isteyenlere kolaylık olması düşüncesiyle, Ahmet Naim ve KâmilMiras tarafından tercümesi yapılıp Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından 12 ciltolarak neşredilen et-Tecrîdü's-sarîh li-ehâdîsi'l-Câmiʿi's-sahîh ve Zübdetü'l-Buhârî Tercümesi'nden faydalanarak oluşturduğumuz tabloda, Zübde, Sünenü'l-akvâl ve Tecrîdü's-sarîh'te geçen hadislerin karşılaştırılması yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Hadis, Sünnet, Dağıstânî, Zübdetü'l-Buhârî, Sünenü'l-Akvâli'n-Nebeviyye Mine'l-Ehâdîsi'l-Buhârîyye

It is known that Sufis are intertwined with the science of hadith since thefirst emergence of Sufism. Ömer Ziyâeddin Dağıstânî, who is a continuation of thistradition, is one of the most important representatives of the muhaddis / mystictradition of the last period of the Ottoman Empire. During his lifetime, Dağıstânî(ö. 1920), one of the leading scholars, tried to enlighten people with his ideas andworks. It is understood from his works that he lived in a period when the politicalturmoil was at its peak and was not neutral with his political stance. Although hegave works in branches of science such as fiqh, qiraah and Sufism, his identity ofhadithism came to the fore. His works on the science of hadith appear as anindication of his knowledge of hadith.Although the information about the first hadith learning of Dağıstânî is notclearly encountered in the sources, it is known that he received his primaryeducation from his father and the scholars in the region. After his immigration toIstanbul, it is seen that he deepened in the literary and natural sciences with theinfluence of his teacher.This study consists of introduction and four chapters. After givinginformation about the structure of Dagestan, the life, scientific personality andworks of Dagestan will be emphasized. Then, based on his works named Sünenü'l-akvâli'n-nebeviyye mine'l-ehâdîsi'l-Buhâriyye and Zubdetü'l-Buhârî, which can beregarded as an elaboration work on the work of Bukhârî named al-Câmiʿu‟ssahîh, was explained.Finally, with the thought of making it easier for those who want to benefitmore from the hadiths mentioned in Zübde and Sünenü'l-akvâl, the translation ofSahîh-i Buhârî Tecrîdü's-sarîh Muhtasarı and Zübdetü'l-Buhârî Translation,translated by Ahmet Naim and Kamil Miras and published in 12 volumes by the Directorate of Religious Affairs A comparison of the hadiths in Zübde andSünenü'l-akvâl and Tacrîd-i Sarih is made in the table we have created by using it.Keywords: Hadith, Sunna, Dağıstânî, Zübdetü'l-Bukhârî, Sünenü'l-Akvâli'n-Nebeviyye Mine'l-Ehâdîsi'l-Buhârîyye