Urla tarihi doku araştırması koruma ve restorasyon önerileri

Abstract

-vııı- ÖZET Urla tarihsel zenginlikleri açısından az tanınmasına karşın, Ege Bölgesi kıyı şeridindeki pek çok yerleşme gibi çeşitli uygarlıkların özgün ve değerli eserlerini b arındırmakt adır. Geçmişte îzmir çevresindeki yerleşmeler içinde, ürünlerin toplanıp büyük kentlere pazarlandığı ikincil merkez ni teliğindeki kent, günümüzde hemen hemen yalnızca iskele- siyle tanınan, nüfus ve üretim etkinlikleri açısından oldukça küçülmüş bir yerleşim durumundadır. Oysa mimari portföyü çok zengin olan kent Türk-Osmanlı dönemine ait anıtsal eserlerin yanısıra, birçoğu.'XIX. yüzyılın sonu ile XX. yüzyılın başında inşa edilmiş, sayıları ve. mimari nitelikleri açısından özellikle incelenmeye değer sivil mimarlık ürünlerini birarada yaşatan bir yapıya sahiptir. Her geçen gün biraz daha tahrip olan bu eserlerin kentin tarihsel kimliğinin canlı belgeleri olarak gelecek nesillere aktarılmak üzere korunmaları için önerilerin geliştirildiği eldeki çalışma, tarihsel verilerin ışığı altında eserlerin tanıtılıp belgelenmelerini hedefleyen bir dokümantasyon niteliğindedir. Çalışmanın birinci bölümünde Urla'yı tanıtıcı genel bil giler verilmiş, coğrafi özellikleri, ekonomik, sosyal ve idari yapısı özetlenmiştir.-XIX- îkinci bölümde Urla adının kökeni ile kentin tarihsel ge lişimi irdelenmiş t ir. Bu bölümde arkeolojik verilerin ya- nısıra kentin antik dönemlerini yaşamış yazarlar ve ileriki yüzyıllarda, Urla'yı ziyaret eden seyyahlarla araştırmacı ların gözlemlerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde `Nüfus Hareketleri` başlığı altında geçmiş ten günümüze ekonomik yaşantının kentin fiziksel ve sosyal yapısı üzerindeki etkileri özetlenmiş daha sonra kent mer kezi ve yakın çevresindeki Türk-Osmanlı dönemine ait anıtsal eserler, sivil mimarlık örnekleri ve antik Klozomenai yer leşimi ine elenmiştir. Bu incelemelerde literatür araştırma larının yanısıra fotoğraf ve röleve çalışmalarıyla, yerinde gözlemlere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde, bir önceki bölümde dokümantasyonu yapılan eserlerin günümüz koşullarındaki durumları, eserlerin yokol- masına neden olan dış etkiler irdelenmiş, bu irdelemenin ışığı altında bölge ölçeğinden tek yapıya inen koruma öneri leri geliştirilmiştir. Beşinci bölümde Urla'nın günümüzde artık terkedilmiş olan görkemli eserlerinden Yahşi Bey Külliyesi'ne ait, Yahşi Bey Camii, Sıbyan Mektebi ve Türbe' ye ilişkin restorasyon projesi hazırlanmıştır. Külliye 'nin konumu, tarihçesi ve mimari özellikleri ile tanıtıldığı bu bölümde, restorasyon projesinden önce mevcut durumu sergileyen bir röleve projesi hazırlanmıştır.