Demirci-Borlu arasında kalan yörenin (Menderes masifi kuzey kanadı) petrografisi, petrolojisi ve mineralojisi

Abstract

ÖZET Menderes Masif i'nin Gördes Asmasif i 'nde, Demirci-Borlu arasında yeralan çalışma alanı yaklaşık K30D uzanımlı bir kuşak şeklindedir. Bölgede Menderes Masifi'ne ait metamorf itler, bunları tektonik olarak üstleyen allokton birimler ve tüm bu kayaları uyumsuz bir dokânakla örten Neojen yaşlı volkanit ve sedimentler yeralmaktadır. Çalışma alanında, metamorf itler tabanda ince taneli gnayslar ile başlar. Sillimanit ve granat içeren bu kayalar uyumlu bir dokânakla disten şistler tarafından üstlenir. Alt düzeylerinde si 1 limanit-granat-disten şist bileşiminde olan bu kayalara staurolitin eklenmesiyle üste doğru si 1 limanit-staurolit-granat-disten şistlere geçilir. Bu iki birim içerisinde bol miktarda metagabro mercekleri ve disten-andalusit pegmatoid gözlenmektedir. Pegmatitik karakterdeki metagabrolardaki ana mineraller `Plajioklas-Piroksen ve Skapolit` tir. Disten-andalusit pegmatoidlerin mineral bileşimleri ise çok daha zengin olup `Kuvars-Plajioklas-Granat-Stauralit-Disten-Si 1 li man i t -And al us it -Bi ot i t- lor it -Muskov i t-Diaspor-Apat i t- Turmalin -Ruti 1-Zirkon ve Serisit` ten oluşmaktadır. Sillimanit ve distenin ortadan kalkışıyla staurolit-gra- nat şistlere geçilir. Muskovit-kuvars şist ve zımpara mercekli mermer arakatmanları içeren bu kayalar tabanda yeşil renkli, ince taneli bir düzey ile başlamakta ve üste doğru staurolit-granat mika şistlere geçmektedir. Çalışma alanındaki istifin en üst düzeylerini granat-mi-kaşistler oluşturur. Mermer ve muskovit-kuvars şist ara- katmanlı bu kayalar staurolitin yokluğu ile karakterize olur. Olasılı Mesozoik yaşlı allokton birimler metamorfik te meli tektonik dokanaklarla üsler. Çeşitli boyutlardaki bu küpler serpantinit, filiş, kireçtaşı ve laterit- ten oluşur. Yer yer aşırı derecede tektonizmaya uğramış olan filiş şiste benzer bir görünüm kazanmıştır. Neojen yaşlı karasal sediment ve volkanitler gerekmetamorf it leri gerekse allokton birimleri uyumsuz bir dokanak ile üstler. Bölgenin metamorfik evrimine açıklık getirebilmek ama cıyla Schreinemakers yöntemiyle `Si02-Al2O3-FeO-K20-H2O` bileşenlerinden ve `Kuvars-Klorit-Muskovit-Staurolit- Almandin-alumino-Silikat ve Ortoklas` fazlarından olu şan bir şema kurulmuş ve bölgedeki minerallerin ortaya çıkış ve kayboluşları bir trend olarak bu şemaya çizil miştir. Sıcaklık baz alınarak yapılan sınıflamaya göre istifin en üst düzeyinde yeralan granat-mika şistler düşük de rece metamorf izması koşullarını yansıtmaktadır. Daha alt düzeylere doğru staurolitin ortaya çıkışı ile orta derece metamorf izmasına geçilmekte, bölgedeki istifin tabanında yeralan gnayslarda ise `Sillimanit-Ortoklas` parajenezi ile yüksek derece metamorf izmasına ulaşılmak tadır. Metamorfik teme üzerinde ki ipler şeklinde bulunan allokton bi rimler Masifin üzerinden geçişlerini Alt Eosen-Oligosen '- de tamamlayan Likya Napları'nın kalıntılarıdır. Bu olay Menderes Masifi 'ne bugünkü yapısını kazandıran ana me- tamorfizmaya neden olmuştur.

SUMMARY i The investigated area which is located between Demirci and Borlu in Gördes submassive of the Menderes Massive has a belt-like shape with a trend of N30°E. In the area there are metamorphic rocks which are certainly belong to Menderes Massive, the allocthonous units overlie the metamorphic rocks tectonically and finaly Neogene aged volcanic and sedimentary rocks cover unconf ormably all these rocks in the area. In the studied area, metamorphic rocks start with a fine-grained gneisses in the basement. These rocks which contain sillimanite and garnet have been overlied with a conformable contact by the disthene schists. These rocks which consist of si llianite-disthene-garnet schists in the lower horizons pass to sillimanite-staurolite- garnet-disthene schists with the plus of staurolite in the upperhorizons. Plenty amount of meta-gabro lenses, and disthene-andalusite pegmatoids have been noticed in both units. The essantial minerals in metagabross which are represented by pegmatitic character are plagioclase, pyroxene and scapolite. Disthene-andalusite-pegmatoids are rather rich composition and consist of quartz,- pi a^ gioclase-garnet-staurolite-disthene-si llimanite-andalu- site-biotite-chlorite-muscovite-diaspore-apatite- tour- maline-ruti le-zircon and sericite. After disappearing sillimanite and disthene the existance of garnet schists are seen. These rocks intercalated with muscovite-quartz schists and marble with emery lenses start on the basement with a green, fine-grained horizon and transform staurolite-garnet mica schiststoward the upper horizons. The uppermost horizons of the sequence of studied area have been formed by the garnet - mica schists. These rocks which are intercalated with muscovite-quartz schist and marble are characterized by the lacking of staurolite. Probable Mesozoic-aged allocthonous units overlie the metamorphic basement with the tectonic contacts. These klippes are various dimentions and formed by serpantini- te, flysch, limestone and laterite. In some places, the flysch has been undergone tectogenesis almostly and resembled a schist. The Neogene-aged continental sedi ments and volcanic rocks are also overlie unconf ormably the allocthonous units. For the purpose of clearance to the metamorphic evolu tion of the region has been established a schema with the methods of SCHREINEMAKERS by the components of `Si02~Al203-FeO-K20-H20` and phases of `Quartz-Chlorite - muscovite-staurolite,aImandine-Al2Si05 and orthoclase` and appearing and disappearing of the minerals in the region have been drawn as a trend on this schema. ^rj-nrrijng t.n the classification, in the case of tempara- ture has been taken as a base, the garnet schists which taken place in the uppermost horizon of the sequence reflect the conditions of low grade metamorphism. With the appearance of staurolite toward the lower horizons a transition to medium-grade metamorphism can be seen. On the other hand in gneisses which found in the basement of sequence can be reached to the high-grade meta morphism with the paragenesis of `Sillimanite-Orthoclase`The ailocthonous units which are found as klippes on the met amorphic basement are the remnants of Lycian nappes which complated their passing over the massive in Lower Eocene-Oligocene. This phenomena caused the main meta- morphism which responsible for recent outline of the Menderes Massive.