Minerallerin ve süstaşlarının doğal ve yapay renklenmeleri

Abstract

öz Ülkemizde bulunan ve rezervleri bol olmasına karşın, renk özellikleri bakımından oldukça zayıf olan doğal halde ki amatist, dağ kristali, aquvamarin, dlaspor, turmalin, beril, dişten, dumanlı kuvars, agat, kalsedon, opal, kalsit ve tuz mineralleri ile, yapay olarak ABD.'de imal edilmiş kuvars kristali incelemeye alınmıştır. Özellikle radyasyon ışımaları altında ve ayrıca, deneme maksadı ile, kristalin olmayan opal, kalsedon ve agat mineralleri de kimyasal boyama yöntemleri ile, mevcut renklerinin değiştirilebilmesi ve özellikle açık renklilerin koyulaştırılması amacı ile bir takım işlemlere tabi tutulmuş ve minerallerin renklerinde meydana gelen değişimler, Wilhelm Ostwald renk simgeleri ile optik obsorbsiyon eğrilerine göre tesbit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca dünyada slistaşı kalitesindeki diasporların yanlızca ülkemizde bulunması, ender olarak çıkartılması gibi nedenler ile şimdiye kadar, bilgimiz dahilinde, detaylı bir incelemeye tabi tutulmayan diaspor minerali, beta ışıması altında incelenmiş, absorbsiyon pikleri ilk kez çekilmiş ve İncelenen diğer minerallerden ve beklenenden farklı olarak radyasyon altında mineralin renginin dereceli olarak açıldığı tesbit edilmiştir. Kimyasal analiz verilerine göre: Amatistin mor rengi, P©,Mn,Cr v© Sbî Aquvamorlnin mavi -yeşil. rengi, Pes Pembe. Turmalinin rengi, Mn,Li ve Gr: Pembe Berilin rengi, Pe, Mn ve Li: Distenin mavi rengi, Pe ve Co: Dumanlı Kuvarsın rengi, Pe,Sb,Mn. ve yi: Agat m mavimsi -kırmızı rengi, Fe, ı » - ıi-Mn ve Cr: Kalsedonun- mavi rengi, K,Fe,M veMn: Opalin turuncu rengi, Fe;Mn ve Ti: Opalin yeşil rengi, Ni ve Cr, elementleriyle` meydana geldiği saptanmıştır. Kristalin yapılı olmayan opal, agat ve kalsedon mineralleri, kristal boşluklarına sahip olmaları düşüncesinden hareket ile kimyasal maddelerle Seneme mahiyetinde boyama işlemlerine tabi tutulmuş ve sonuçta: sarı renk potasyufekro- mat, kırmızı renk demirnitrat, mavi renk potasyumferrisiyanit ile meydana getirilmiş ve böylece, söz konusu minerallerde kalıcı renkler oluşturulmuştur. Değişik radyasyon ışımalarına tabi tutulan mineraller de genelde gamma ve X-ışınları ile belirgin renk değişimleri elde edilmiştir. Buna karşın nötron ve beta ışımaları ancak bazı minerallerde çok belirgin olmayan renk değişimlerine neden olmuştur. Sonuçta denilebilir ki, başlangıçtaki amacımıza erişilmiş, tüm örnekler olmasa dahi, kalsedon, pembe turmalin, renksiz ve pembe beril, amatist ve dumanlı kuvars mineralleri, doğada açık renkli bulunsalar dahi, gamma ve X-ışınları sonucu ideale yakın renkler kazanabilecekleri ortaya çıkartılmıştır. -ııı