Gediz havzasındaki aktivitelerin Gediz nehri kirliliğine etkileri

Abstract

n ÖZET Ege Bölgesi'nin ikinci büyüklekteki akarsuyu olan ve yaklaşık 1.7 milyon hektar alanı ile Türkiye yüzölçümünün % 2.2'sini kaplayan Gediz Nehri yaklaşık 350 km'lik bir akış yatağına sahiptir. Havza genel tarımsal özelliği nedeniyle membadan mansaba doğru yüksek bir potansiyel sağlaması nedeniyle bölge genelinde olduğu kadar ülke genelinde de büyük önem arz etmektedir. Havzanın jeolojik temelim Menderes masifi ile Ankara fliş zonu oluşturmaktadır. Havzada, 12 ilçe merkezi ile Manisa, 4 ilçe merkezi ile İzmir, 1 ilçe merkezi ile Kütahya ve Uşak illeri yer almaktadır. Havza yüksek oranda yerleşimlere mekan olmasının yanısıra son yıllarda hızla artan yoğun bir sanayileşme yaşanmaktadır. Havzada temel akarsu Geniz Nehri olup, önemli kollan Alaşehir, Nif, Murat, Meder, Kum, Derbent, Selendi ve Gördes çaylarıdır. Gediz Nehri ve havzası yüksek oranda yerleşimler, tarımsal aktivite ve sanayileşme nedeniyle 1980'li yıllardan itibaren günümüze kadar su kalitesi hızla düşmektedir. Akarsu özellikle, evsel kaynaklı kirlenme, endüstriyel kaynaklı kirlenme, kum ocakları, erezyon ve çeşitli insan aktiviteleri sonucu yüksek oranda pestisit kirliliği ağır metal kirliliği, deterjan kirliliği, mikrobiyolojik kirlilik vb. kirlilikler gözlenmektedir.m Havzada özellikle son yıllarda kirliliğin saptanması ve çözümüne yönelik kurumsal yapı oluşturma yönündeki çalışmalar büyük bir ivme kazanmıştır. Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın esasını Ocak, Nisan, Haziran, ve Eylül aylarında Alaşehir çayının Gediz ile birleştiği noktadan, Nif II köprüsü, Manisa Organize Sanayi Bölgesi deşarj noktası ve Kuş Cenneti noktalarından numuneler alınarak, alınan bu numuneler izmir Valiliği Çevre Koruma Vakfi Laboratuvannda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo l'deki parametrelerden Kimyasak Oksijen İhtiyacı (KOİ), Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ), Kurşun (Pb), Toplam Krom (Cr), Demir (Fe) ve Alimünyum (Al) parametreleri yönünden incelenerek değerlendirme yapılmıştır. Yapılan bu çalışmaların sonucunda da elde edilen veriler incelendiğinde daha önceki yıllarda yapılan çalışmaları destekler nitelikteki bulgular elde edilmiştir. Özellikle sanayileşmenin, yerleşimlerin ve tarımsal aktivitenin yoğun olduğu yerlerde incelemeye konu olan parametrelerin pik değerler çizdiği saptanmıştır.

IV ABSTRACT The Gediz River which is the second biggest river of the Agean Region is about 350 km length, and covering with the 1.7 million square hectometer (ha) area of Turkey which is the 2.2 percentage of Turkey area. Due to the general agricultural characteristics and providing a high potential from source to discharge point, The Basin is in a very important situation in Turkey as well as in regional. The Menderes rocks and Ankara flish zone constitute the geological foundation of the Basin. The Basin includes 12 town centres in Manisa, 4 town centres in Izmir, 1 town centre in Kütahya and the city Uşak. As the Basin opposes to a high ratio settlement, it also has a fast and dense increasing industrialization in last years. The major river in the basin is the Gediz and its important streams are Alaşehir, Nif, Murat, Meder, Kum, Derbent, Selendi ve Gördes streams. On account of high ratio settlement, agricultural activities and industrilization, the water quality in the river has been decreasing fast since the years of 1980 so fer. In the river, especially domestical, industrial domain contamination, sand mines, erosion and various human activities cause a high ratio pesticide, heavy metal, detergent, microbiological contamination etc.V In the Basin, especially in the last years, the studies on finding out the contamination and solutions with institutional structure forming have gained a big acceleration. The main part of this study prepared as a master thesis consists of samples which were taken on months that are January, April, June, and September in the year 2000. These samples were taken at the points which are Alaşehir stream and Gediz joint, Mf JJ Brige, Manisa Organization Industrial Region discharge point and Bird Paradise. In addition, these samples are measured at İzmir Environmental Protection Foundation Laboratory, also Environmental Ministry Water Contamination Control Regulations Table 1 parameters such as Biological Oxygen Demand (BOD), Chemical Oxygen Demand (COD), Lead (Pb), Total Chrome (Cr), iron (Fe) and Alimunium (Al) are evaluated and taken as basis of this study. As can be concluded that at the end of these studies, after assessing the datas, it can be found that they support the previous years' studies. The parameters taken in this study have demonstrated peak values especially in regions having dense industrilization, settlements and agricultural activities.