Neoliberal kentleşme ekseninde mekânın yeniden üretimi: İzmir yeni kent merkezi örneği

Abstract

1980 sonrasında dünyada yaşanan ekonomik ve politik değişimler, temelinde serbest piyasa, özelleştirme, deregülasyon ve serbest sermaye hareketleri olan neoliberalizmin tüm dünyada hâkim paradigma haline gelmesine neden olmuştur. Sermayenin kendini yeniden ürettiği mekân ile neoliberalizm arasında oldukça güçlü bir bağ bulunmaktadır. Kentler süreç içerisinde neoliberalizmin kendini yeniden ürettiği merkezlere dönüşmüşlerdir. Neoliberalizmin kentsel alana yoğunlaşması ile birlikte kent toprağının doğrudan rant sağlayan bir metaya dönüştürüşmesi sürecinde fonksiyonları, faaliyetleri ve ilişkileri yeniden ölçeklendiren neoliberal kentleşme kavramı ortaya çıktmıştır. Dünyada neoliberalizmin hâkim paradigma haline geldiği 1980'li yıllara dayanan Türkiye'nin neoliberalleşme süreci, 2000'li yıllar ile birlikte kentsel alanı büyük bir hızla dönüştürmeye başlamıştır. Sermayenin odağının, neoliberal kentleşmenin Türkiye'deki esas uygulama alanı olan İstanbul dışına çevrilmesi ile birlikte ülkenin diğer büyük metropol kentleri de neoliberalleşme sürecine dahil olmuştur. Bu kapsamda Türkiye'nin 3. büyük metropol kenti olan İzmir'in neoliberal kentleşme sürecçlerine sahne olduğu görülmektedir. İzmir'in neoliberal kentleşme sürecinin odağında ise neoliberal kentleşme politikalarının uygulama alanı bulduğu İzmir Yeni Kent Merkezi (YKM) bulunmaktadır. YKM'nin neoliberalleşme süreci, neoliberal kentleşme politikalarının önemli uygulama araçlarından biri olan ve kent mekânının yanı sıra ekonomik, sosyal ve kültürel alanlara da müdahale eden ve neoliberal kentleşmenin çıktılarından biri olan büyük ölçekli kentsel projeler aracılığıyla yürütülmektedir. Bu kapsamda çalışma, YKM'deki neoliberal kentleşme eksenli sürecin ve değişkenlerinin deşifre etmeyi ve bu kapsamda bölgedeki neoliberal mekânsal dönüşümü mekânın yeniden üretimi temelinde ortaya koymayı amaçlamaktadır.

The economic and political changes in the world after 1980 caused the neoliberalism, which is based on free market, privatization, deregulation and free capital movements, to become the dominant paradigm in the world. There is a strong link between the space where capital reproduces itself and neoliberalism. Cities transformed into centres where neoliberalism reproduced itself. With the concentration of neoliberalism on the urban area, the concept of neoliberal urbanization that re-scales functions, activities and relationships in the process of transforming urban land into a commodity that provides direct rent has emerged. The neoliberalism process of Turkey, which dates back to the 1980s when neoliberalism became a dominant paradigm in the world, began to rapidly transform urban space in the 2000s. With the transformation of capital out of İstanbul, the main application area of neoliberal urbanization in Turkey, the other metropolitan cities of Turkey have been involved in the process of neoliberalization. In this context, İzmir the third largest metropolitan city of Turkey, is witness to the process of neoliberal urbanization. İzmir New City Centre (YKM) where neoliberal urbanization policies find their place of application, is located in the focus of neoliberal urbanization process of İzmir. The neoliberalization process of NCC is carried out through large-scale urban projects which are one of the important implementation tools of neoliberal urbanization policies and intervene in the economic, social and cultural areas as well as urban space. In this context, the aim of this study is decipher neoliberal urbanization-oriented process and variables of neoliberal urbanization process in NCC and to reveal the neoliberal spatial transformation in the region on the basis of reproduction of the space