Medikal tekstillerde şekil hafızalı materyallerin kullanım olanakları

Abstract

Şekil hafızalı malzemeler, çevresel değişikliklere ve farklı uyaranlara karşı tepki verebilen akıllı malzeme sistemleridir. Şekil hafıza özelliği sergileyen malzemeler arasında en çok kullanım alanı bulmuş olanlar alaşımlar ve polimerlerdir. Şekil hafızalı alaşımlarda meydana gelen faz dönüşümleri bu malzemeleri sıcaklık, manyetik veya elektrik alan gibi dış etkenlerce şekil değişimlerine uyumlu hale getirir. Şekil hafızalı alaşımların otomotivden tıbbi uygulamalara kadar çeşitli alanlarda kullanımları yaygın olup katı, ince film, tel ve tabaka yapılar halinde üretimleri mevcuttur. Tekstil uygulamaları ise çoğunlukla tel formundaki şekil hafızalı alaşımların tekstil yapısına ilavesi şeklindedir.Bu tez çalışmasında katkı maddesi olarak şekil hafızalı alaşımların polimer malzemeler içerisinde kullanılması ve şekil hafızalı kompozit yapıların eldesi üzerine çalışılmıştır. Katkı maddesi olarak kullanılan alaşımlar, çeşitli bileşenlerin farklı oranlarda hazırlanmasından sonra ergitme yöntemi ile özel olarak üretilmiş olup polimer malzemeye; parçacık formunda ve ince filmlerden elde edilen tabaka yapı (telimsi) formunda katkılanmıştır. Üretilen şekil hafızalı alaşımlar, mıknatıssal saçtırma sisteminde hedef malzeme olarak kullanılmış ve ince filmler üretilmiştir. Tabaka yapılar, ince filmlerin biriktirildiği yüzey üzerinden uzaklaştırılarak, parçacıklar ise üretilen alaşım malzemelerden mekanik olarak küçültülmeleri sonucu elde edilmiştir. Kristal yapıları, morfolojik özellikleri, faz dönüşüm sıcaklıkları incelenerek karakterizasyonu yapılan alaşımlar, parçacık ve tabaka yapı halinde polimere farklı oranlarda katkılanmıştır. Şekil öğretme çalışmaları yapılan örneklerde alaşımların kompozit yapılardaki şekil hafıza özelliğine etkisi incelenmiştir. En iyi şekil hafıza etkisi, ağırlıkça yüzde iki ve üç oranında alaşım parçacık katkılı kompozit filmlerden alınmıştır. Ayrıca farklı bileşenlere sahip alaşımların üretimi ve faz dönüşümü sergileyen ince filmlerin eldesinde ileri çalışmalar için umut vaat eden sonuçlar alınmıştır. Bu çalışma ile şekil hafıza etkisi kazandırılmış yapıların vücut ısısı ile uyarılarak şekil değiştirebilecek özellikte olması korse, bandaj gibi medikal ürün veya fonksiyonel yapıya sahip çeşitli tekstil ürünlerinde kullanılabilir olacağını göstermektedir.

Shape memory materials are intelligent material systems that can react to environmental changes and different stimuli. Alloys and polymers are one of the most widely used materials that exhibit shape memory properties. The phase transformations occurring in shape memory alloys make the materials compatible with the shape changes by external factors such as temperature, magnetic or electric field. Shape memory alloys are widely used in various fields ranging from automotive to medical applications and can be produced as bulk, thin film, wire and sheet structures. The current uses in textiles are the addition of alloys to the textile structure in wire form.In this thesis, the use of shape memory alloys as an additive in polymer materials and obtaining shape memory composite structures were studied. Alloys prepared as additives are specially produced by melting method after preparation of various components in different proportions particle form and whisker form obtained from thin films were added to the polymer material. The produced shape memory alloys were used as target material in the magnetron sputtering system and thin films were produced with this system. Whiskers were obtained by removing the thin films from the substrate surface, and the particles were obtained by mechanical reduction of the alloy materials produced. The crystal structures, morphological properties, phase transformation temperatures were investigated, characterized, and these alloys were added to the polymer in particle and whisker state in different ratios. In this way, the effect of alloys on the shape memory property of the composite structures produced was investigated. The best shape memory effect was taken from composite films which alloy particles were added at the ratio of two and three percent by weight. In addition, promising results were obtained for further studies for the production of alloys with different components and the production of thin films exhibiting phase transformation. In this study, the structures having the effect of shape memory can be transformed by stimulating with body temperature and this shows that it can be used in medical products such as corsets, medical products like bandages, or various textile products with functional structure.