Efemçukuru (Menderes-İzmir) epitermal altın yatağı`nı oluşturan hidrotermal sıvıların kökeni ve evrimi

Abstract

Batı Tetis Metalojenik Kuşağı içerisinde yer alan Efemçukuru Altın Madeni bu kuşağın Batı Anadolu Genişleme Zonu'nda yer almaktadır. Seferihisar ve Orhanlı doğrultu atımlı fay zonları ile sınırlı Geç Kretase yaşlı Bornova Filiş Zonu'ndan oluşan Seferihisar yükseltisinde bulunan Efemçukuru Altın Madeni, başlıca Kestanebeleni ve Kokarpınar adı verilen çok fazlı ortaç sulfidasyon epitermal damar sistemlerinden oluşmaktadır. İşletilen Kestanebeleni, ileri seviye araştırma aşamasında olan Kokarpınar ve araştırması devam eden diğer epitermal damarlar, Bornova Filişi içinde yer alan şist, fillit ve hornfels türü kayaçlara yerleşmiştir. Cevherleşme, KKD eğimli (30-45) BKB doğrultulu ve DKD eğimli (45-65) KKB doğrultulu, listrik yapılara yerleşmiştir. Cevherleşmenin yerleştiği BKB yönlü yapıların KKB yönlü aktarım rampalarına odaklanan hidrotermal sıvılar, zengin cevher gövdeleri oluştururlar. Cevherleşmenin merkezinde yer alan hornfelsin ilksel kayası Bornova Filişine ait pelitik-psammatik kayalardır. Hornfels oluşumunun ve sonrasındaki hidrotermal aktivitenin kaynağı, gömülü sokulum kayası olarak düşünülmektedir. KKD eğimli (25-55) BKB doğrultulu üç set halindeki Miyosen Cumaovası volkanikleri ile eş yaşlı riyolit daykları, cevherleşmenin yapısal kontrolüne etki eder. Hornfelsde ve çevresinde bulunan, kalk-silika (kuvars-klorit-epidot-amfibol-feldispat) alterasyonu ile ilişkili pirit-pirotin-galen-sfalerit-kalkopirit-manyetit-hematit içerikli saçınım ve damar tipi epitermal öncesi ekonomik olmayan mineralizasyon, hidrotermal aktivitenin son ürünü olan epitermal damarlar tarafından kesilmektedir. Rodonit-rodokrozit-kuvars-kalsit-sülfit (pirit-galen-sfalerit-kalkopirit) mineralleri damar tipi cevherleşmenin başlıca gang mineralleridir. Ayrıca geç evre hidrotermal çözeltilere bağlı kil minerallerinin baskın olduğu alterasyon birliktelikleri saptanmıştır. Altın sülfit minerallerinin içerisinde ve/veya serbest halde bulunur. Kokarpınar damarındaki sıvı kapanım çalışmalarında cevherleşmenin homejenleşme sıcaklığı 199-309 derece ve yüzde tuzluluk oranı 0,8-4,8 arasında gözlemlenmesi, Kestanebeleni damarındaki cevherleşme ile benzerlik gösterir.

The Efemçukuru Gold Mine, located in the Western Tethys Metallogenic Belt, is in the Western Anatolia Extension Zone. The Mine, which is located in Seferihisar Uplift that consists of Late Cretaceous Bornova Flysch Zone bounded two side by Seferihisar and Orhanlı strike-slip fault zones, comprise mainly of Kestanebeleni and Kokarpınar multi-phase intermediate sulfidation epithermal vein systems. Kestanebeleni which is being operated, Kokarpinar which is in advanced exploration stage and the other epithermal veins which are in exploration stage are hosted by schist, phyllite and hornfels of the Bornova Flysch. Mineralization was formed in listric structures strikes WNW, dip mostly 30-450 toward the NNE, and strikes NNW and dip mostly 45-650 towards the ENE. NNW-oriented relay ramps related to WNW-oriented structures were filled by ore-bearing hydrothermal fluids and formed rich ore bodies. Protholith of the hornfels in the center of the Mineralization is the pelitic-psammatic rocks of the Bornova Flysch. The hornfels formation and the following hydrothermal activity is considered a result of buried intrusive. Three sets of rhyolite dikes with NNW dipping (25-55) and WNW-striking, which is coeval with Miocene Cumaovası Volcanics, shows important influences on the structural control of the mineralization. Non-economic disseminated and vein type mineralization are comprised of pyrite-pyrrhotite-galena-sphalerite-chalcopyrite-magnetite-hematite, which is related to calc-silicate (quartz-chlorite-epidote-amphibole-feldspar) alteration in and around hornfels and cut by epithermal veins of the late hydrothermal phase. Rhodonite, rhodochrosite, quartz, calcite and sulfide (pyrite, galena, sphalerite and chalcopyrite) minerals are the main gangue minerals of the vein type mineralization. In addition, clay mineral predominated alteration assemblages, are in association with the late phase hydrothermal fluid. Gold is observed in the sulfide minerals and / or in free form. Fluid inclusion studies from quartz yields homogenization temperatures in a range between 99 and 309°C with salinities between 0.8 and 4.8 wt.% NaCl equivalent which is similar to those of Kestanebeleni vein.