Yurt dışından dönen işçi çocuklarının uyum problemlerinin okul başarılarına etkisi ve Türkiye`de yetişen öğrencilerle karşılaştırılması

Abstract

BÖLÜM IV ÖZET, SONUÇ VE ÖNERÎLER Bu bölümde araştırma anahatlarıyla özetlenmekte, elde edilen bulgu lara dayalı olarak varılan sonuçlar ve geliştirilen öneriler yer almakta dır. ÖZET Bu araştırmada F. Almanya'dan yurda dönerek Türkiye'deki okullarda okumakta olan işçi çocukları »Türkiye'de yetişen sınıf arkadaşlarıyla.psi- kolojik uyum ve akademik başarı açısından, bel iri en en değişkenlere ' göre karşı laşt ırılrmş;F. Almanya'dan dönen öğrencilerin psikolojik uyumlarının yurt dışı yaşantısına ilişkin bazı değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi 222 F. Almanya'dan dönen, 111 Türkiye'de ye tişen olmak üzere toplam 333 öğrenciden oluşmuştur. öğrencilerin psikolojik uyumları »depresyon ve kaygı düzeyleriyle; akademik başarıları da.bütün derslerden sınıf geçip kalmaları ile sınır landırılmıştır. Öğrencilerin depresyon düzeyi Beck Depresyon Envanteri (BDI);kaygı düzeyi,Durumluk Sürekli Kaygı Envant erinin (STAI) Sürekli Kaygı Ölçeği ile ölçülmüştür.Kişi sel özelliklerini saptamak için Kişisel Bilgi Formu kul lanılmış; başarı durumları sınıf geçme defterlerinden çıkarılmıştır. Elde edilen verilerin istatistiksel analizlerinde `var- yans analizi` tekniği ile `F,t-testi` ve `kay kare` kullanılmıştır. Araştırma bulguları,F. Almanya'dan dönen öğrencilerin Türkiye'de yetişen öğrencilere göre depresyon ve kaygı düzeylerinin istatistiksel an lamda daha düşük ve daha başarısız olduklarını göstermiştir. Aynı sonuç; okul, cinsiyet, yaş, anne baba ile birlikte oturup otur mama gibi değişkenlere göre yapılan karşılaştırmada da görülmüştür. 117118 Derslere göre başarılı olanlarla başarısız olanların depresyon ve kaygı düzeyleri karşılaştırıldığında Türkiye'de yetişenlerin dönenlere gö re daha çok dersten yüksek depresyon ve yüksek kaygı gösterdikleri belir lenmiştir. Öğrencilerin akademik başarılarıyla ilgili olan diğer değişkenler; özel ders alıp almana, sınıf içi çalışmalara katılma derecesi; okul, öğret men, okul disiplin kuralları ve öğrencinin kendisiyle ilgili faktörlerdir. F.Almanya'dan dönüş yapan öğrenciler arasında Yunus Emre Anadolu Lisesi öğrencilerinin devlet 1 i sesindeki öğrencilerden, erkeklerin kızlar dan, orada uzun süre kalanların kısa süre kalanlardan, son yıllarda dönenle rin daha önceki yıllarda döneni erden, 12-1 4 yaşlarında dönenlerin daha kü çük ve daha büyük yaşlarda döneni erden, depresyon ve kaygı düzeyi erinin, an lamlı derecede düşük olduğu gözlenmiştir.Ayrıca.Türkiye'ye isteyerek dö nenlerin istemeyerek döneni erden ;kendini Türkiye'de Almanya' dakinden daha iyi hissedenlerin daha kötü, daha yalnız ve Alrranya'daki gibi yabancı his sedenlere göre, depresyon ve kaygı düzey ler i, istatistiksel anlamda daha düşük bulunmuştur.Türkiye 'ye dönüş nedeni ve tekrar Almanya'ya geri dönmek isteyip istememe ile depresyon ve kaygı düzeyi arasında istatistiksel ola rak anlamlı bir fark gözlenmemiştir. SONUÇ Bu araştırmada F. Almanya'dan dönen ve izmir genel resmt liselerin de okumakta olan işçi çocukları, Türkiye'de yetişen sınıf arkadaşlarıyla, psikolojik uyum ve akademik başarı açısından belirlenen değişkenlere gö re karşılaştırılmış; F. Almanya'dan dönen öğrencilerin psikolojik uyumla- rının yurt dışı yaşantısına ilişkin bazı değişkenlere göre farklılık gös terip göstermediği incelenmiştir. Araştırmanın temel amacı, F. Almanya'dan dönen ve resmî liselerde okuyan işçi çocuklarının depresyon, kaygı düzey leri ve akademik başarılarını Türkiye'de yetişen öğrencilerle çeşitli de ğişkenler açısından karşılaştırmaktır. Araştırmanın ikinci bir amacı da, F. Almanya'dan dönen öğrencilerin depresyon ve kaygı düzeylerini etkile yen yurt dışı yaşantısına ilişkin bazı etmenleri incelemektir. Bu amaçlar doğrultusunda araştırmanın bulgularına bakıldığında şu sonuçlar elde e-119 di İmi ştir: 1. F. Almanya'dan dönen öğrencilerin depresyon ve kaygı düzeyleri, Türkiye'de yetişen öğrencilere göre daha düşüktür. Araştırmanın diğer bul guları da bu bulgu ile tutarlıdır. F.Almanya rdan dönen öğrencilerin Alman ve Türk eğitim sistemi arasındaki farklılıklardan, anadil i yetersizliğin - den, okul ortamından, aileden, iki toplunun çocuk yetiştirme tarzındaki farklılıklardan ve ergenlik döneminden kaynaklanan sorunları vardır, üs telik okullarda da başarısızdırlar. Bütün bunlara rağmen diğer araştırma bulguları ve literatür bilgileriyle desteklenmeyen bu sonuç, üzerinde çalı şılması gereken düşündürücü bir sonuçtur. 2. Öğrencilerin öğrenim gördükleri okullara göre depresyon ve kay gı düzeyleri ile akademik başarıları farklıdır. Depresyon ve kaygı düzey leri bakımından, dönüş yapanlardan Yunus Emre Anadolu Lisesi öğrencileri en düşük, devlet liselerinde Türkiye'de yetişenlerle karışık olarak oku yanlar daha yüksek, Türkiye'de yetişenler ise en yüksek grubu oluşturmak tadır. Akademik başarıları karşılaştırıldığında da, dönüş yapan öğrenci ler »Türkiye 'de yetişen öğrencilerden daha başarısız görünmektedirler.Dö nüş yaparak devlet liselerinde karışık olarak okuyanlar.Yunus Emre Ana dolu lisesi öğrencilerinden daha başarılıdırlar. F. Almanya'dan dönen öğ renciler; Türkçe, coğrafya, matematik, biyoloji ve sağlık bilgisi, fizik, kimya, Beden eğitimi ve seçmeli derslerden Türkiye'de yetişen sınıf arka daşlarından daha başarısızdırlar, öğrenci başarılarına ilişkin ve litera tür bilgileriyle de tutarlı olan bu sonuç, beklenen bir sonuçtur. Türk ve Alman eğitim ve kültür farklılığı, Türkçe yetersizliği böyle bir sonucun en önemli nedeni erindendir. 3. F. Almanya'dan dönen öğrencilerin depresyon ve kaygı düzeyleri, her iki cinsiyet açısından da Türkiye'de yetişen öğrencilerden daha düşük tür. Yani dönüş yapan kız ve erkeklerin depresyon düzeyleri, Türkiye'de yetişen kız ve erkeklerin depresyon düzeylerinden anlamlı derecede daha düşük; kaygı ortalamaları da -istatistiksel olarak anlamlı derecede olma sa bile- yine daha düşüktür. Bu sonuca göre Türkiye'de çocuklar, F. Al manya'ya göre daha depresif ve daha kaygılı olarak yetişmektedirler. Öğ rencilerin akademik başarıları üzerinde cinsiyetin de etkili olduğu gö-120 rülmektedir. F. Almanya'dan dönen kızlar Türkiye'de yetişen kızlardan, erkekler Türkiye'de yetişen erkeklerden daha başarısızdırlar. 4. F. Almanya'dan dönen öğrenci ler »Türkiye 'de yetişen sınıf arka daşlarıyla yaş değişkenine göre karşılaştırıldığında elde edilen sonuçlar şunlardır: a. Almanya'dan dönen 15 yaşındaki 1 erin depresyon ve kaygı dü zeyleri daha düşük çıkmıştır. Aralarındaki fark, depresyon düzeyleri için istatistiksel olarak anlamlı olmadığı halde, kaygı düzeyleri için anlamlı görülmektedir. b. Almanya'dan dönen 16 yaşındaki öğrencilerin depresyon düzey leri anlamlı derecede düşük; kaygı puanları.anlamlı olmasa da, yüksek çık mıştır. c. 17 yaşındaki öğrencilerin depresyon ve kaygı puanları ara sında anlamlı bir fark gözlenmemiştir. d. Almanya'dan dönen 15-18 yaşlarındaki öğrenciler, sınıf ar kadaşlarından daha başarısızdırlar. 16 yaşındaki 1 erin aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı »diğerlerinde anlamlı değildir. 5. Anne ve babalarıyla, birlikte oturan Almanya'dan dönen öğrencile rin depresyon ve kaygı puanları sınıf arkadaşlarına göre daha düşüktür. Aralarındaki fark, depresyon düzeyleri için anlamlı olduğu halde, kaygı düzeyleri için anlamlı değildir. Anne babalarıyla birlikte oturmayan Al manya'dan dönen öğrencilerin depresyon ve kaygı düzeyleri de, Türkiye'de yetişen sınıf arkadaşlarına göre anlamlı derecede daha düşüktür. Anne ve babalarıyla birlikte oturanlar, okullara göre başarı bakımından karşılaş tırılmış ve aralarında anlamlı bir fark saptanamamıştır. Yalnız, anne va babalarından ayrı oturanlarda anlamlı bir fark görülmüştür. Anne ve baba larından ayrı oturan Yunus Emre Anadolu Lisesi öğrencilerinin %62'si, dev let lisesi öğrencilerinin %14'ü, Türkiye'de yetişenlerin %24'ü başarısız bulunmuştur. 6. Özel ders almayanlar üç grupta da başarı bakımından farklılık göstermezken, özel ders alanlar üç grupta başarı bakımından anlamlı bir farklılık göstermektedirler. Özel ders aldıkları halde.Almanya 'dan dönen öğrenciler, Türkiye'de yetişenlere göre daha başarısızdırlar.121 7. Araştı rrraya katılan öğrencilerin okullara göre bütün dersler den başarı durumları ile depresyon ve kaygı puanları arasındaki anlam lılık düzeylerine bakıldığında: a. Almanya'dan dönen Yunus Emre Anadolu Lisesi öğrencilerinden Türkçe, biyoloji ve sağlık bilgisi ile seçmeli derslerden başarısız olanla rın başarılı olanlara göre depresyon düzeyleri daha yüksek; fizik dersin den başarısız olanların ise kaygı düzeyleri daha yüksek görülmüştür. b. Dönüş yaparak devlet liselerinde okuyanların bütün dersler den başarı durumları ile depresyon ve kaygı düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki görülmemiştir. c. Türkiye'de yetişenlerin din bilgisi.inkılâp tarihi, coğrafya, matematik, fizik ve kimya derslerinde başarısız olanların başarılı olanla ra göre depresyon düzeyleri daha yüksek;aynı öğrencilerin inkılâp tarihi, matematik, fizik ve kimya derslerinde başarısız olanların başarılı olan lara göre kaygı düzeyleri daha yüksek olarak saptanmıştır. Türkiye'de ye tişen ve derslerinde başarısız olanların depresyon ve kaygı düzeylerinin yüksek çıkması.beklenen bir sonuçtur. Fakat, Almanya'dan dönen öğrencile rin derslerinde başarısız oldukları halde.Türkiye'de yetişenler gibi.dep resyon ve kaygı düzeylerinin yüksek çıkmaması ilginç ve düşündürücü bir sonuçtur. Bu konuda yeni araştırmalar yapılabilir. 8. Almanya'dan dönen ve Türkiye'de yetişen öğrencilerin akademik başarıları üzerinde sınıf içindeki çalışmalara katılma derecesinin etkisi görülmüştür. Yunus Emre Anadolu Lisesi öğrencilerinin akademik başarıla rında okul ve öğretmenle ilgili olumsuz faktörlerin ve okul disiplin kurallarının; Türkiye'de yetişenlerin akademik başarıları üzerinde ise, kendisi ve öğretmenlerle ilgili olumsuz faktörlerin etkisi sap tanmıştır. Belirlenen bu etki başarıyı engellemektedir. 9. F. Almanya'dan dönen öğrencilerden Yunus Emre Anadolu Lisesi 'n- de okuyanların depresyon ve kaygı düzeyleri, genel resmî liselerde oku yanlardan daha düşüktür. 10. F.Almanya'dan dönen kızların depresyon ve kaygı düzeyleri.erkek lerden daha yüksektir. 11. F. Almanya'da kısa.Türkiye 'de daha uzun süre kalanların dep-122 resyon ve kaygı puanları »Almanya 'da uzun, Türkiye'de daha kısa süre bu lunanlardan daha yüksektir. 12. F. Almanya'dan önceki yıllarda dönenlerin depresyon ve kaygı pu anları, sonraki yıllarda dönenlere göre daha yüksektir. 13. F. Almanya'dan 11 ve daha küçük yaşlarda dönenlerle 15-18 yaş larında dönenlerin depresyon ve kaygı düzeyleri, 12-14 yaşlarında dönen lerden daha yüksektir. Küçük yaşlarda dönerek Türk toplumunda daha uzun süre bulunanların depresyon ve kaygı düzeylerinin yüksek oluşu, araştırma nın diğer bulgularıyla da tutarlıdır, ileri yaşlarda Türkiye'ye dönenle rin depresyon ve kaygı düzeylerinin yüksek oluşu, içinde tulınüdarı er genlik döneminin özelliklerine ve okullarda yoğun olarak yaşanan gelecek ve sınav kaygısına bağlanabilir. 14. F. Almanya'dan Türkiye'ye istemeyerek dönenlerin isteyerek dö nenlere göre depresyon ve kaygı düzeyleri yüksektir. Aralarındaki fark, depresyon açasından anlamlı olduğu halde, kaygı açısından anlamlı değil dir. 15. Öğrencilerin Türkiye'ye dönüş nedenleri ile depresyon ve kaygı düzeyleri arasında anlamlı bir fark görülmemiştir. 16. F. Almanya'ya geri dönmek istemeyenlerin birkaç yıl için ya da temelli dönmek isteyenlere göre depresyon ve kaygı düzeyleri düşük çıktı ğı halde, aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildir. 17. Kendisini Türkiye'de Almanya 'dakinden daha yalnız, daha kötü ve Almanya 'daki gibi yabancı hissedenlerin depresyon ve kaygı düzeyleri.`far kı yok` diyenlerle daha iyi hissedenlere göre anlamlı derecede yüksektir. ÖNERİLER Burada, uygulamacılar ve araştırmacılar için geliştirilen öneriler ayrı ayrı sunulmaktadır. Uygulamacılar îçin Öneriler 1. F.Almanya'dan dönüş yapan Türk işçi çocuklarına her iki kültürü de bilen öğretmenlerin ders vermeleri uygun olur. Bu bakımdan, Türk öğret menlere Alman eğitim sistemi ve bu çocukların durumları, özeli iki eri; Al man öğretmenlere de Türk eğitim sistemi ve Türk kültürünü tanıtıcı bilgi123 verilmesi, seminerler düzenlenmesi yararlı olur. ilgililer bu noktayı sü rekli göz önünde bulundurmalıdırlar. 2. Öğrenciler Almanya'dayken geri dönüşe hazırlanmalı.onlara Türki ye'de nasıl bir yaşamla karşılaşacakları öğretilmelidir. 3. Okul yöneticileri, öğretmenler ve rehberlik uzmanları, özeli iki e yurt dışından yeni dönen öğrencilere Türk eğitim sistemi ve okulda uygu lanan kurallar, kendilerinden beklenen davranışlar hakkında bilgi verme lidirler. 4. Yurt dışından dönen öğrencilere ilk yılda devam edebilecekleri Türce, Türk Kültürü ve sosyal bilgiler derslerinin ağırlıklı olduğu hazır lık sınıfları açılmalıdır. (Bu sağlanamadığı takdirde, her yeni dönen öğ rencinin birkaç ay devam edebileceği bir Türkçe ön-hazırlık sınıfı açıla bilir.) 5. Eğitim programları ve okul ortamı, öğrenme ve öğretme yöntemleri yurt dışından dönen öğrencilerin yapı ve gelişim özelliklerine göre yeni den gözden geçirilip düzenlenmelidir. 6. Öğrencilerin yurt dışında.kazandıkları iyi özellikleri üzerinde duıulna- lı ve bu çocuklara karşı geliştirilen `uyumsuz, problemi i çocuk` önyargı sı bırakılarak yeni bir kamuoyu oluşturulmalıdır. 7. Yurt dışından dönen işçi çocuklarının okudukları okulların bu lunduğu semtlerde eğitim uzmanları ve öğretmenlerin görevlendirildiği ev ödevi yardımcılığı merkezleri açılmalıdır. 8. Yurt dışından dönen öğrenciler için açılan Anadolu Liseleri uy- gularralarına-gerekirse- yaygınlaştırılarak devam edilmeli; bu okulların yapısına, Yunus Emre Anadolu Lisesi 'nde üç yıldır uygulandığı gibi »merke zî sistemle öğrenci alınmamalıdır. Bu okullarda sınıf mevcutları 20 ki şiyi geçmemeli ve öğretmenleri sık sık değiştirilmemelidir. 9. Yurt dışından dönen öğrencilerin akademik başarısızlıklarının en önemli nedenlerinden biri Türkçe dil bilgi ve becerisinin yetersizliği dir. Bu nedenle Türkçe ders saatleri arttırılmalı, yeniden uygun biçimde programlanmalı ; öğrencilerin dil becerilerini geliştirmek için onlarla tek tek ilgilenme zorunluğu göz önünde bulundurularak öğretmenlerin haftalık ders saatleri elden geldiğince aza indirilmelidir.124 10. F. Alanya'dan dönen öğrencilerin akademik başarısızlıklarının diğer önemli bir nedeni ise, Türk ve Alman eğitim sistemiyle kül türlerin deki farklı lıktır. Bu nedenle, çocukların eğitimlerini öğrenime başladıkla rı ülkede tamamlamaları uygun olur. 11. Millî Eğitim Bakanlığı ve üniversiteler arasında sıkı bir koor dinasyon sağlanmalı, araştırma sonuçlarının uzman kurullarca gerekli gö rülen önerileri okullara ulaştırılmalıdır. 12. Okullardaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri daha et kin ve daha yaygın bir duruma getirilmelidir. Araştırmacılar tein Öneriler 1. Yurt dışından dönen ve Türkiye'de yetişen öğrencilerin depres yon ve kaygı düzeylerini belirlemek amacıyla uyum okulları ve diğer lise lerdeki öğrencileri karşılaştıran başka araştırmalar yapılmalıdır. 2. Türkiye'de yetişen öğrencilerin depresyon ve kaygı düzeylerinin başka ülke öğrencilerine göre yüksek olup olmadığını belirleyen araştırma lar yapılmalı, elde edilecek sonuçlara göre ruh sağlığı açısından öneriler gel i şt i ri lmel idi r. 3. Türkiye'de yetişen öğrencilerin depresyon ve kaygı düzeyleri ü- zerinde anne-babanın, öğretmenlerin ve toplumsal yaşamın rolünü belirle yen araştırmalar yapılmalıdır. 4. Yurt dışından dönen öğrenciler için açılan Anadolu liselerine sınavla giren Türkiye'de yetişen öğrencilerin durumları ve etkilenmeleri yeni bir araştırma konusudur. 5. Yunus Emre Anadolu Lisesi 'nin açıldığı yıllardaki araştırmalarda öğrencilerin depresyon ve kaygı düzeylerinin yüksek, son araştırmalarda dü şük çıkması, bu konuda yeni araştırmalara gerek duyurmaktadır.

125 SUMNftRY THE EFFECT OF THE ADAPTATION PROBLEMS ON THE ACADEMIC ACHIEVEMENT OF THE CHILDERN OF THE TURKISH WORKERS RETURNING FROM ABROAD COMPARED WITH THE ONES BROUGHT UP IN TURKEY In this study, ehildim of workers who, after. returning from the Fe deral Republic of Genrany(FRG), are going to schools in Turkey were compa- red with their classmates who were raised in Turkey. The comparison was based on variables determined by academic success and psychological adap tation with regard to whether or not the children returning from the FRG showed any differences according to some variables related to their life abroad. A sample of 333 students was taken; consisting of: 222 students who had returned from the FRG, and 111 students who had been raised in Turkey. Along with the psychological adaptation of the students, their le vels of depression, and anxiety, and their academic success was limited by whether they had passed their courses or not. In this study, the dep ression level of the students was measured by the use of Beck's Depression Invent ory(BDI). The students' anxiety level was measured by the use of Sta te Treat Invent ory(SIAI). A personal information form was used in order to determine the students' personal qualities. The students' academic stan ding was determined through the use of their teachers' gradebooks.The da ta, thus obtained, was statistically analyzed by the use of `Variance A- nalysis`, the `F, T-Test`, and the `Khi Square` technique. The results of this study show that children returning from the FRG have statistically lower levels of depression and anxiety than those stu dents who were raised in Turkey. These results remained consistent when considering such variables as school, sex, age and whether or not the stu dents lived with their parents. When depression and anxiety levels of students who had been *? suc cessful in their courses were compared with those who had been unsuccess-126 ful,,it was determined that students who had been raised in Turkey had higher levels of depression and anxiety in more courses than students who had returned from the FRG. Other variables used to determine academic suc cess were: Whether or not the student was being tutored, the degree : of active participation in the classroom, the schools they attend, the teachers they have, the level of discipline of the school they attend, and the personal factors related to the student. Among the students who returned from the FRG, the depression and anxiety levels of those attending Yunus Bnre Anatolian High School were ob served to be significantly lower than students attending other state schools. These results remained constant with other variables, i.e., boys had lower levels of depression and anxiety than girls; just as those who stayed ab road longer had lower levels than those who stayed abroad shorter. Those who recently returned to Turkey showed lower levels than those who retur ned a longer time ago; just as those who returned between the ages of 12-14 had lower levels than those who returned at other ages. Furthermore, it was found that the depression and anxiety levels of those students who willingly returned to Turkey were statistically lower than those who returned unwillingly, just as the levels of those who felt better off in Turkey were lower than those who felt worse off, lonelier and alienated. However,no statistically significant difference was obser ved in the variables like reasons for returning to Turkey and strength of desire to return to the FRG.