Tarımsal ürünlere dayalı vadeli işlemlerin tarım politikası üzerine etkileri (Buğday politikası ve Toprak Mahsulleri Ofisi örneği)

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Türk mali sisteminde yeni bir oluşum olan vadeli işlemlerin tarımsl ürünlere uygulanabilirliği varolan altyapı, tarımsal ve kurumsal yapı kapsamında araştırılarak, vadeli işlemlerin fiyat ve ürün verimliliği konusunda muhtemel etkileri incelenmiştir. Ayrıca bugüne kadar uygulanan tarım politikalarının tüketimi özellik arzeden tarımsal ürünlerde istikrarsız üretime yol açmasının sonuçlan üzerinde durulmuş ve ürün olarak çalışmanın buğday üzerinde yoğunlaştırılması ülkemizde bu konuda görevlendirilmiş olan Toprak Mahsulleri Ofisinin yapısının incelenmesini gerektirmiştir. Beş yıllık planda da yer aldığı üzere ve pamuktan sonra destekleme alımlarından mümkün olduğunca vazgeçilecek olan buğdayda yabancı ülkelerdeki gelişmiş vadeli piyasalar tanıtılarak, ülkemizde de bu piyasaların kurulması ile üretim miktarı lahminlerindeki tutarsızlığın giderilmesi ve serbest piyasadaki fiyat oluşumunda dünya fiyatları ile ortaya çıkan fiyat dengesizliğinin önlenmesi incelenmiştir. Vadeli işlem piyasalarının faaliyete geçmesi ile gerek spekülatörlerin gerekse risklerini en aza indirmek isteyen tüccarların katkılarıyla borsada hareket ve likidite sağlamnacaktır. Ayrıca Toprak Mahsulleri Ofisinin üreticiler ve vadeli işlem piyasaları arasında geliştirebileceği bir model ile sistem içinde yer alması ve yabancı yatınmcılarm da bu piyasaya girmesi ile ürünlerin pazarlanmasında bir canlılık yaşanacak, ürün kalitesi artacaktır. Halen devletin bir kurumu olarak görev yapan Toprak Mahsulleri Ofisi vadeli işlem piyasasmda olanakları dahilinde kendisine verilecek görevler ile yapısal değişikliğe de giderek dah verimli çalışma imkanına kavuşacaktır.

ABSTRACT In this study the applicability of futures operations on agricultural products and its probable effects on price and productivity in Türkiye has been examined in the frame of present institutional and financial situation. On the other hand it has been dwelt on the applied agricultural policies so far which caused unstable production on major crops. Since this study is concentrated on wheat, it is required to investigate the institutional structure of Turkish Grain Board (TMO) which is assigned by the Government. The possible benefits of this market, eliminating of inconsistency of production forecasts and preventing of the price differential, were studied by introducing the advanced future markets in the world. Liquidity and volatility on exchange will be provided by contribution of speculators and merchants who would like to minimise their risks. Besides the model which could be developed by TMO between farmers and future markets placed within the system and allowing the foreign investors to enter this market will increase the quality of agricultural pruducts as well. On the other hand TMO which is in charge of applying wheat policy as a state institution will work more productive structural changes required by the new organization.