Uluslararası çok ortaklı girişimlerde öğrenme süreci: Türkiye`deki sanayi işletmeleri örneği

Abstract

ÖZET Son yıllarda, işletme yönetimi ile ilgili olarak uluslar arası yazında gündemde olan konulardan ikisi uluslararası çok ortaklı işletmeler ve örgütsel öğrenmedir. Bu çalışma, uluslar arası çok ortaklı işletmelerdeki öğrenme sürecini bütünsel bir yaklaşımla ele alarak, önce uluslar arası çok ortaklı girişimi (UÇOG) kavramsal düzeyde tartışmakta ve daha sonra bu alandaki kuramsal yaklaşımlara yer vermektedir. Böylece, öğrenmenin gerçekleştiği ortam hakkında okuyucunun bir çerçeve oluşturması amaçlanmaktadır. Daha sonraki bölümde, bireysel öğrenme kavramı ve kuramlar tartışıldıktan sonra, örgütsel öğrenme süreci ele alınmıştır. Bu şekilde, örgütsel öğrenme sürecini oluşturan unsurlar, yani bireysel öğrenmeden örgütsel öğrenmeye uzanan süreç açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, bir model çerçevesinde, UÇOG'de bilgi ve beceri edinmeye, başarıma ve yerel ortağa bilgi ve beceri edinme bakımından sağlanan katkıya olumlu yönde etkide bulunacak özellikler ve mekanizmalar ortaya konmuştur. Model uluslararası ortak girişim özelikleri ile hem bilgi ve beceri edinimi hem de başarım arasında ilişki kurmaktadır. Modelde, UÇOG'de edinilen bilgi ve becerinin yerel ortağa aktarılmasını kolaylaştıracak mekanizmalar da ortaya konmuştur. Yapılan görgül araştırmayla modelde ortaya konan ilişkiler sınanmıştır. Araştırma, yabancı ortağın sağladığı üretim süreçleri ve teknolojilerinin hem bilgi ve beceri ediniminde hem de işletmenin başarımında etkili olduğunu göstermektedir. Yabancı ortağın sağladığı eğitim ve sosyalleşme, örgütsel süreçler, yönetsel kaynak ise ortak girişimde bilgi ve beceri edinmede, teknik katkının yanı sıra, etkili olan unsurlar olarak görünmektedir. Ortak girişimin edindiği bilgi ve becerenin yerel ortağa yansıdığı, ve bu yansımada, yerel işletme sahipleri ve yöneticilerin düşünüşlerinin, yönetici rotasyonunun, ortaklar arasındaki samimi ilişkilerin, açıklığın ve yabancı ortağın tutumunun önemli ve etkili olabileceği gözlemlenmiştir. 111

ABSTRACT In recent years, two of mostly debated issues in organization and management literature are organizational learning and international joint ventures (IJV). This study, approaching to organizational learning issue with a holistic view, first discusses IJV conceptually and then, states theoretical views on the issue. By doing so, the study aims to have readers to form a framework about the environment that organizational learning is taking place. After discussion of IJV conceptually and theoretically, the study proceeds with discussion of individual learning. Following discussion of most salient concepts and theories of individual learning, the study continues with organizational learning. In this way, steps that might be involved in organizational learning process or the process from individual learning to organizational learning is tried to be explained. In the light of discussions about IJV and Organizational learning process, a model that consists of relations among IJV attributes, knowledge and skills acquisition, conflict, performance, knowledge transfer to the local partner is developed. The model proposes positive relations not only between IJV attributes and knowledge acquisition, but also between IJV attributes and performance. In addition, the model offers mechanisms that might improve knowledge transfer from IJV to the local partner. Then, an empirical study, limited to industrial companies in Turkey, is conducted to test the mentioned relations. The empirical results point out that technical contribution by foreign parent is the most salient attribute effecting knowledge acquisition and performance in industrial IJVs. Besides technical contribution, education and socialization, organizational process and managerial resources provided by foreign parent are effective in knowledge acquisition. Strategic attitude is also effective in knowledge and skills acquisition at a point. Acquired knowledge and skills are much or less transferred to local partner. In this transfer, it is observed that thinking and beliefs of local manager and parent, rotation of managers between IJV and local parent's companies, close and trustful relations between partners,transparency and foreign parent attitudes might determine transfer of knowledge and skills to local parent's companies.