Bir siyasal ideoloji olarak milliyetçilik ve Türk siyasal hayatında kurumsallaşması: Milliyeçi Hareket Partisi örneği

Abstract

ÖZET Milliyetçilik, tarihsel gelişme süreci içerisinde, toplumda ortak bir ulusal kimlik yaratılması yolunda önemli işlevi olan bir ideolojidir. Değişik toplumsal yapılarda ulus- devletin kurulması ve yaşatılması noktasında milliyetçilik, geniş kitleleri etkilemiş ve önemli siyasal sonuçların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Batı ve Doğu toplumlarında ulus ve milliyetçiliğin oluşumu ve ilişkisi, farklı süreçlerle açıklanabilir. Batı'da genellikle sanayileşme ve modernleşme ile ilişkili olarak ortaya çıkan ulus-devlet, kendi ideolojisi olan milliyetçiliği doğururken, Doğu toplumlarında milliyetçi hareketler, ulusal devletlerin oluşmasında önemli rol üstlenmişlerdir. Türkiye'de de milliyetçilik, modernleşme sürecinde etkin bir ideoloji konumunda olmuştur. Osmanlı DevletPnden Cumhuriyete giden süreçte milliyetçiliğin, modernleşme hareketinin meşruiyet zeminini oluşturduğu söylenebilir. Batılı bir toplumsal yapının yerleştirilmesi ve ulusal devlet kurulması aşamasında Türk milliyetçiliği, temel ideoloji niteliği taşımaktadır. Cumhuriyet sonrası siyasal hayat içerisinde de milliyetçilik, farklı biçimleriyle de olsa, her zaman tartışılan, ağırlığı olan ve siyasal kurumları etkileyen bir ideoloji olmuştur. Çok partili hayata geçiş sonrasında bir çok dağınık kuruluş tarafından savunulan milliyetçi ideoloji, Milliyetçi Hareket Partisi'nin kurulmasıyla, bir siyasal partinin temel ideolojisi haline gelmiştir. MHP, siyasal hayat içerisinde sınırlı oy desteğine sahip olmasına rağmen etkin olmuş, hükümetlerin kuruluşunda zaman zaman belirleyici konuma gelmiştir. Bu nedenle MHP, sağ siyasal partiler içinde sahip olduğu ideoloji, partiyi destekleyen dinamik gençlik örgütleri ve örgütsel yapısıyla özgün nitelikler sergileyen bir siyasal parti niteliğini taşımaktadır. Son seçimlerde MHP'nin sürpriz biçimde Türkiye'nin ikinci büyük partisi haline gelmesi, bu partiyi analiz etmenin yeterli nedenini oluşturmaktadır.

ABSTRACT Nationalism, in the course of the history, has been an ideology which has an important function in creating a common national identity among the individuals forming the society. Nationalism has affected large masses and caused important political results in terms of establishment and maintenance of nation-state in different social structures. The formation and relation of nation and nationalism in Western and Eastern societies can be explained by different process. Whereas the nation-state, which come into being related to industrialization and modernization in West, created nationalism, the nationalist movements in Eastern societies had important role in formation of nation-state In Turkey, nationalism has been an effective ideology in modernization process. It can be said that nationalism formed the legitimacy ground for modernization in the period leading from Ottoman-State to the Republic. Turkish nationalism functioned as fundamental ideology in embedding a Western social structure and at the stage establishing nation-state. In the political life after the Republic, nationalism with different types, has been controversial, dominating ideology and influential on political institutions. Nationalist ideology, which was institutionalized during multi-party political life and defended by many individual establishments, became fundamental ideology of a political party with the establishment of Nationalist Movement Party. Although NMP has had limited vote support in political life, it has been very effective and determinative in forming governments. With its ideology, dynamic youth organizations supporting the party and organizational structure, among right wing parties NMP displays original characteristics. That NMP has become the second biggest party in last elections in Turkey, brings in the evaluations towards this party. n