Türkiye`de gönüllü vergi uyumu

Abstract

Türkiye' de Gönüllü Vergi UyumuElif BİBEROĞLUDokuz Eylül ÜniversitesiSosyal Bilimler EnstitüsüMaliye Ana Bilim DalıMali Hukuk ProgramıVergi sosyal bir olgu olmakla birlikte, verginin yüklenicisi olan mükellefiçin psikolojik bir olgudur. Kişilerin vergiler karşısındaki psikolojik tutumlarıçeşitli sonuçlar doğurarak sosyal bir olay olan vergilendirme işleminin seyrinietkiler. Bu noktada mükellef psikolojisinin olumlu ya da olumsuz etkilenmesi,bu etkileşime neden olan faktörler önem kazanmaktadır.Vergiye gönüllü uyum, verginin mükelleflerince tepki göstermeksizinkabullenilip ödenmesidir. Vergiye uyumsuzluk ise çeşitli şekillerde görülebilir.Bu uyumsuzluk vergi ödemeyi geciktirme, ödeyememe ya da ödememe gibihallerde ortaya çıkabilir. Vergi oranlarının yüksekliği, piyasa faiz oranlarınınvergi gecikme faizinden yüksek olması, vergi tabanının darlığı, serbest piyasaekonomisindeki rekabet şartlarının ağırlığı iyi niyetli mükellefleri bile vergiuyumsuzluğuna itebilmektedir.Vergi uyumsuzluğunun legal sınırlar içinde kalması durumunda ortayaçıkan vergiden kaçınma ve yasadışı bir faaliyet olup, cezai yaptırımları olanvergi kaçakçılığının sosyal ve psikolojik açıdan incelenmesi önemarzetmektedir.Vergi uyumu açıklanması çok güç olan bir olgudur. Vergi uyumuhakkındaki sorunlar verginin kendisi kadar eskidir ve verginin varoluşundanbu yana keşfedilmeye çalışılan geniş bir alandır. Vergi sisteminin etkilerinianlamak, uyum göstermeyenler kadar kimlerin vergi yasalarına uyumgösterdiğini anlamak açısından önemlidir. Hemen hemen tüm ülkeler için vergikaçakçılığı büyük ve sürekli gelişen bir sorundur. Ne yazık ki, vergi uyumdavranışı hakkında pek fazla bilgiye sahip değiliz. Bu nedenle, kayıtdışı ve yeraltı ekonomisine neden olan vergi uyumsuzluğunun nedenleri araştırılmalıdır.Çünkü bu durum ülkelerin sağlıksız bir gelişme göstermelerine nedenolmaktadır.Anahtar sözcükler: 1)Gönüllü Vergi Uyumu, 2)Vergi Uyumsuzluğu,3)Vergi Afları, 4)Vergiden Kaçınma, 5)Kayıt Dışı Ekonomi.

Tax Compliance in TurkeyElif BiberoğluDokuz Eylül UniversityInstitute of Social SciencesDepartment of FinanceTax is a social fact, also it is a psychological fact for it?s owner for thetaxpayer. The results of psychologic attitude of the people can effect the processof the tax system. At this point the effected taxpayer psychology (negative orpositive ) and the factors that results this effectiveness becomes important.The tax compliance is the payment of tax by taxpayers without reaction.The tax non-compliance can see in many types. This types can appear that;delaying tax payment, can?t paying taxes or not paying the taxes on time.Thehigh rates of taxes, higher market interest rates than the tax delaying interestrates, limited tax bases and the hardness free market competition conditions canpush the responsible and kind taxpayers to tax non-compliance.Tax evasion is an illegal activity according to the situation of legal limitsof tax non-compliance that has a punishments and it is important to studysocially and psychologically on it.Tax morale is a societal phenomenon that was difficult to explain.Ouestions about tax compliance are as old as taxes themselves and will remainan area of discovery as long as taxes exist. To understand the impact of a taxsystem, it is important to know who complies with the tax law as well as whodoes not. Tax evasion is a large and growing problem in almost all countries.Unfortunately, we know very little about tax morale behaviour. So that, wemust to detect about factor of tax non compliance that causes underground orshadow economy. Because this situation is an unhealty progress for companies.Keywords: 1) Tax Compliance, 2)Tax Non-Compliance, 3)Tax Amnesties4) Tax Evasion, 5) Underground Economy