Milletlerarası `ticari` tahkimde nihai karardan önce mahkemelerin yardım ve denetimi

Abstract

Tahkim anlasması ile taraflar, aralarındaki uyusmazlığın tahkim yoluylaçözüleceği konusunda anlasmıslardır. Böyle bir seçim, aynı zamanda yine taraflararasındaki hukuki uyusmazlıklar yönünden devlet mahkemelerinin artık herhangi biryargı yetkisine sahip olmadığı anlamına da gelmektedir. ?rade serbestîsinin yaygınkabulü, mahkemelerin tahkime müdahalesini, her geçen zaman daha da azaltmıstır.Bugün artık hâkim eğilim, devlet mahkemelerinin müdahalesinin ya tahkime yardımedilmesi ya da kamu düzeninin korunması amacıyla sınırlandırılmasıdır.Kural olarak, tahkim anlasmasının geçerliliğinin tespiti ile birlikte mahkemeler,tarafları, genis anlamda tahkime yönlendirecekler; uyusmazlığın esasıyla ilgili olarakherhangi bir yargılama yapmayacaklardır. Ancak bazen, tahkimle ilgili konulardamahkemelerin yardımı ve desteği hatta kimi hâllerde denetimi, kaçınılmazdır. Hakemheyetinin seçimi, delillerin toplanması, hep bu kapsamdadır. Hakemlerce verilen nihaikararın cebren icrası gerektiğinde, mahkemelerin hem yardım hem de denetim islevi,gündeme gelmektedir. Hakemin reddinde olduğu gibi yargısal temel haklarınkorunması gerektiğinde, yine mahkemelerin rolü kaçınılmaz olmaktadır.Geçen zaman içinde mahkemelerin tahkime karsı olan yoğun süpheleri; tahkimanlasmaları ile hakem kararlarını sıkça geçersiz sayarak tahkime olumsuz anlamdamüdahale etmek seklindeki alıskanlıkları, artık neredeyse tümüyle değismis ve ortadankalkmıstır. Denetime yönelik mahkeme müdahalesinin geçmiste çoğu zaman tarafiradelerinin hiç sayılması anlamına geldiği, bilinmektedir. Oysa bugün, özellikle deUNCITRAL Model Kanunu'nun 5. maddesiyle yaygınlık kazanan anlayıs, taraflara vehakem heyetlerine, basta yargı yetkisi olmak üzere pek çok alanda, genis yetkilertanımak; denetime yönelik mahkeme müdahalesinin en son anda ve son derece kısıtlınedenlerle gerçeklesmesini temin etmektir.Tahkim anlasmasının geçerliliği, mahkemelerin tahkimde sıkça rol oynadığıalanlardan biridir. Fransız hukukunda, bu konuda ilk sözün hakemlere bırakıldığı;mahkemelerin ise ancak nihai karar sonrası dönemde etkin oldukları bilinmektedir.Hakem heyetinin seçimi, delillerin tespiti, geçici hukuki koruma tedbirlerinehükmedilmesi, tahkim yargılaması öncesi, mahkemelerin yardımını gerektirenkonulardır. Geçici hukuki koruma tedbirlerine hükmedilmesi veya hükmedilenlerinicrasına karar verilmesi ile tahkimdeki sürenin uzatılması, tahkim yargılamasısırasında, mahkemelerin yardımını gerektiren meselelerdir.

By entering into an arbitration agreement parties express their intention that alldisputes between them be referred to and settled by arbitration. This choice at the sametime manifests a decision against the competence of the state courts. By accepting theparty autonomy the level of the court intervention has significantly diminished over thepast years. The general trend is towards limiting court intervention to the cases where itis either necessary to support the arbitration process or required by public policyconsiderations.By finding the arbitration agreement between the parties valid, no courtproceedings on the merits of the disputes can be brougt before the courts and alldisputes covered by that agreement are referred to arbitration. There are, however,some situations where court intervention and assistance is needed. Courts may be askedto assist with the appointment of arbitrators, and the collective of evidence. They mayalso be asked to order protective measures where the arbitrators lack coercive power.Courts may also intervene to guarantee that the minimum requirements of preceduralfairness by removing an arbitrator for his lack of impartiality.Courts have moved from strong scepticism resulting in extensive judicialintervention in the arbitration precess or the non-enforcement of arbitration agreementto a position in favor of arbitration giving priority to party autonomy and eschewingintervention. Supervisiory court intervention has the potential of disrupting thearbitration process and impeding the parties? quest for a speedy dispute resolution. It isa common feature of recent arbitration legislation to limit the scope for courtintervention after the UNCITRAL Model Law Art. 5. The effect has been that theparties and the tribunals are given wider powers especially about the jurisdiction issues.The authority of the courts has been limited in some cases that could be used at the finalstage under the listed the reasons.To what extent the courts can at the pre-award stage review the existance of avalid arbitration agreement is one of the main fields that the courts play role. In Frenchlaw, the arbitrator has a right of first decision and any court review is deferred to thepost-award stage. Establishing the arbitral tribunal, ordering protective measures arethe topics need the assistance of the courts. Ordering protective measures or helping fortheir execution and the extending the time-limt of the arbitral jurisdiction are the issuesmet during the arbitral procedure.