Toplumcu anarşizm ve dini öğretiler: Karşılaştırmalı bir inceleme

Abstract

Siyasal olarak her türlü iktidarın, doğal ve rasyonel olmayan otoritenin, devletin reddi anlamına gelen anarşizm, genel olarak toplumcu ve bireyci anarşizm olarak ayrılır. Bireyci anarşizm, daha çok bireyin bireysel çıkar ve özgürlüklerini her şeyin önünde görürken toplumcu anarşizm ise, birey ile toplumun karşılıklı olarak birbirini var ettiğini, bundan dolayı birini diğerini üstün ve öncelikli görmenin doğru olmadığını düşünür. Toplumcu anarşizm toplumsal hayatta genel olarak, eşitlik, adalet ve özgürlük istenci, hiyerarşi ve devlet organizasyonu karşıtlığı noktasında aynı fikirlere sahip olmakla birlikte, iktisadi, siyasal ve sosyal organizasyonun tarz ve işleyişi hakkında kendi aralarında karşılıkçılar, kolektivistler, komünistler ve sendikalistler olarak ayrılır. Genel olarak, bireyci anarşistleri bencil ve burjuvatik olarak gören toplumcu anarşistlerin içinde ateist düşünürler olduğu gibi, dindar anarşistler de vardır. Ateist anarşistlerin çoğu daha çok kurumsallaşmış dine karşı olduklarını belirtirken, dinsel anarşistler ve ateist anarşistler için iktidarın/devletin yanında yer almayan kurumsallaşmamış din ile anarşizm arasında bir uyuşmazlık ve çatışma da yoktur. Bu bağlamda dinler ile anarşizm düşüncesi arasındaki ilişkiyi Taoizm, Budizm, Hıristiyanlık ve İslamiyet dinlerinin pek çok görüş, yaşantı ve tarihsel örnekleri destekler. Taoizm'in özellikle doğa, evren, insan doğası hakkındaki fikirleri paralelinde yorumlanan kurum ve iktidar karşıtlığına yönelik çıkarımlar, anarşizm ile Taoizm arasındaki ilişkiyi gösterirken; Budizm'in aydınlanma, özdenetim ve özyönetim tavsiye ve ilkeleri, mülkiyet ve iktidar hırsından uzak bir yaşam, kast sınıfı karşıtlığı, bireysel bağımsızlık ve özgürlük istenci gibi halleri Anarşizmin doğal amaçlarıdır. Öte yandan Hiristiyanlığın, dünyevi iktidarların meşruiyetini ve idealliğini geçersizleştiren Tanrı Krallığı (Egemenliği) inancı, Sevgi öğretisinin doğal bir sonucu olarak doğan evrensel barış, uyum, anti-militarist düşünceler paralelinde gelişen, eşitlik, adalet ve özgürlük ideali ile anarşizmin idealleri uyuşmaktadır. Diğer yandan, karşılıklı yardım, dayanışma, paylaşım, birliktelik, sosyal adalet ve eşitlik ile ilgili ilkesel ve temel düşünce ve teşvikleri ile tevhid inancının getirdiği ve geliştirdiği ?anti-otoriter?lik niteliğe sahip olan, her türlü sömürü ve ırkçılığa kesin olarak karşı duran İslam ve somut olarak bu gibi durumları yaşantılarıyla tarihsel olarak örneklendiren Müslüman birey, cemaat, mezhep, fırka, grupların oluşturduğu örnekler anarşizm ve İslami dini öğretiler ve fikirler arasındaki ilişkiyi ve yakınlığı görmek bakımından önemlidir.

Anarchism, which means opposing all kinds of hierarchical organization, unnatural and irrational authority or state, branches into social and individualist anarchism. While individualistic anarchism holds the interests and freedom of the individual above all, social anachism reasons that society and the individual are mutually resonsible for the existence of one another and because of that considering one superior to and more priviledged than the other is not the right train of thought. Although, in general, social anarchism shares the same point of view with individual anarchism on social life issues such as equality, the drive for justice and freedom, opposing hierarchical and state organization, on the process and functioning of economical, political, and social organisation they get seperated into anti-statist, communist, syndicalist, collectivist strains. All in all, as there are atheist thinkers among the social anarchists who deem the individualist anarchists selfish and bourgeois, there are also religious anarchists. While most of the atheists anarchists state that they are against a religion which is institutionalized, for both the religious anarchists and the atheist anarchists there is no clash or opposition between an uninstitutionalized religion, that is not siding with the state, and anarchism. In this regard, lots of opinions, experiences, and historical events in religions such as Taoism, Buddhism, Christianity, and Islam supports the connection between religions and anarchist thinking. As there are deductions made toward opposing the government and institutions commentated in paralled to the ideas of Taoism, especially those commentated about nature, the universe, and human nature demonstrate the relation between anarchism and Taoism; various paths of Buddhism such as the enlightenment, self-control and self-governance advice and principles, a life secluded from the want of property and the ambition to govern, opposition to the caste system, the drive for independence and freedom are nothing but the natural goals of anarchism, as well. On the other hand, the Kingdom of Heaven (or the Sovereignty of God) belief of Christianity which invalidates the idealness and legitimacy of temporal worldly governments, global peace which emerges as a natural result of the teaching of Love, harmony, the ideals of equality, justice and freedom rising in parallel to anti-militarist thought converges with the ideals of Anarchism. Also, by having qualities of mutual aid, solidarity, unity, fundamental thoughts and encouragements in relation to social justice and equality, ?anti-authority? that was introduced and improved on by the belief of oneness and by standing firm against all kinds of exploitation and racism Islam and the Moslem indviduals, communities, orders, or factions that have exemplified these qualities historically with their lives are significant in setting forth the connection and affinity between anarchism and the Islamic thought and teachings.