İbrahim b. Muhammed el-Yalvacı`nin Ğaraibü`l-İ`lal ve`l-İştikak Ale`l-Bina adlı eseri (Transkripsiyon ve değerlendirme)

Abstract

Bu çalışma, XIX. Yüzyıl Osmanlı Dönemi ȃlimlerinden olan İbrahim b. Muhammed el-Yalvaci'nin sarf ilmiyle alakalı yazdığı `Ğaraibü'l-İ'lal ve'l-İştikak ale'l-Bina` adlı eserinin tahkik ve latinize edilmesidir. Ulaşılan nüshalarda bu eser, `Şerhu'l-Emsileti'l-Muhtelifeti ale'l-İcaz` bölümüyle beraber yer aldığından, çalışma her ikisi üzerine gerçekleştirildi. Eserin bazı kısımları Arapça, birçok kısmı da Osmanlı Türkçesi ile telif edilmiştir.Bu çalışma, bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır.Giriş bölümünde, araştırmanın konusu, amacı ve yöntemiyle birlikte müellifin yaşadığı Osmanlı dönemindeki siyasî, idarî, sosyal ve ilmî gelişmelerden bahsedildi.Birinci bölümde; müellifin adı, nisbesi, lakabı, doğum yeri, vefatı, ilmî hayatı, hocaları, öğrencileri, eserleri ve müderrislik görevleri hakkında bilgiler nakledildi.İkinci bölümde; eserin nüshalarıyla ilgili kaynaklardan ulaştığımız bilgiler derlendi ve muhtevası özetle izah edildi. Ayrıca konumuz olan `İ'lâl, İdğâm ve İştikâk` kâideleri kısaca açıklanarak örnekler verildi.Üçüncü bölümde; adı geçen eserin üç nüshası karşılaştırıldı ve nüshalar arasındaki farklar dipnotlarda belirtildi. Buna ek olarak, eserin Osmanlı Türkçesi olan kısmı latinize edilerek transkripsiyonlu metni oluşturuldu.Anahtar kelimeler: el-Yalvaci, İbrahim b. Muhammed, Ğaraibü'l-İ'lal ve'l-İştikak ale'l-Bina.

In this study, `Ğaraibü'l-İ'lal ve'l-İştikak ale'l-Bina` which is a codex related to lexicalisation science, was criticized edited text of the writing and latinised. Author of the writing is İbrahim b. Muhammed el-Yalvaci who is one of scientists in Ottoman Period in the nineteenth century. Because of the fact that copies of the writing takes place with another part of `Şerhu'l-Emsileti'l-Muhtelifeti ale'l-İcaz`, both of subjects were analyzed. Although some parts of the writing was in Arabic Language, major part of the writing was Ottoman Turkish edition.The thesis study consists of introduction part and three main parts. In the introduction, not only the subject, aim and method of research but also political, administrative, social and scientific developments in the period when writer lives, were mentioned. In the first chapter, it was informed about the writer's name, stemma, nickname, place of birth, decease, scientific life, lecturers, students, writings and scholar carrier.In the second chapter, information which was obtained from references about the writing copies, was compiled and content of the writing was summarized. In addition, the subject of `İ'lâl, İdğâm ve İştikâk` rules were explained briefly and exemplified.In the third chapter, three copies of the writing were compared and differences of copies were annotated with footnote. Furthermore, Ottoman Turkish part of the writing was translated into Latin Alphabet. Then, the writing was made transcripted text. Keywords: el-Yalvaci, İbrahim b. Muhammed, Ğaraibü'l-İ'lal ve'l-İştikak ale'l-Bina.