Ticari işletmede şube kavramı ve sonuçları

Abstract

Günümüz ticaret hayatındaki işletmeler arası rekabet, işletme ağını daha geniş pazarlara taşıma ihtiyacı doğurur. Çünkü işletmelerin iktisadi açıdan büyüyüp gelişmesi, yeni pazarlara açılma ve müşterilerin çoğalmasıyla doğru orantılıdır. Ticari faaliyetlerini, geniş coğrafyalara ve farklı müşteri çevrelerine ulaştırmak isteyen tacirin, başvuracağı yolların başında şube açmak gelir. Bu ihtiyaç sonucu ortaya çıkan şubeler, bir merkeze bağlı olmakla birlikte dışa karşı üçüncü kişilerle kendi başına işlemler yapabilen ticari işletmenin asli birimleridir. Bu açıdan ticari işletmenin merkezi ile şubeleri, aynı ticari işletme organizasyonun fonksiyonel olarak farklı yerlerde faaliyet gösteren birimleridir. Nitekim merkez ve şubelerden oluşan ticari işletme organizasyonları, ortak işletme amacıyla bağlı ve aynı işletme konusunu yerine getiren birden fazla işletmeden müteşekkil bütünsel yapı olarak tanımlanabilir. Aynı gerçek veya tüzel kişiye ait bu işletme topluluğunda, merkez gibi şubelere de kanun koyucu önemi sebebiyle birtakım özel hüküm ve sonuçlar bağlamıştır. Ticari işletmede şube kavramı, Türk Ticaret Kanunu'nda tanımlanmamıştır. Bunun yerine uygulama alanı sınırlı bazı kanunlarda ve Ticaret Sicil Yönetmeliği'nde şube tanımı yapıldığı görülmektedir. Bu tanımlardan hangisinin esas alınacağı, hem uygulama hem de doktrinde farklı görüşlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu bakımdan şube kavramının, ne anlama geldiği ve hangi unsurları taşıması gerektiği önemli bir hukuki sorundur. Çünkü kanun koyucunun şube olmaya bağladığı hüküm ve sonuçlar, ancak şube niteliği taşıyan birimlere uygulanabilir. Ticari işletmede şube kavramı ve sonuçları adlı bu çalışmada, öncelikle ticari işletme organizasyonu tanıtılıp, bu bütünsel yapıda şube kavramının ne anlama geldiği ve esaslı unsurları tespit edilmiştir. Daha sonra şube kavramına özel hukukta bağlanan hüküm ve sonuçlar incelenip, şubeyle ilgili birtakım özel hususlar üzerinde durulmuştur.

The competition between businesses in today's business life creates the need to move the business network to wider markets. Because the economic growth and development of enterprises, opening to new markets and customers are directly proportional to the proliferation. Commercial activities, wide geographies and different customer circles who want to bring the merchant, the beginning of the roads to open the branches come. Branches that arise as a result of this need are the main units of the commercial enterprise which are connected to a headquarter but can carry out transactions with third parties by themselves. In this respect, the headquarters and branches of the commercial enterprise are in different locations units of the same business organization. As a matter of fact, commercial business organizations, consisting of headquarters and branches, can be defined as the whole structure which consists of multiple enterprises which are connected to the same enterprise and fulfill the same business subject. In this business community belonging to the same natural or legal entity, some special provisions and results have been attached to branches such as headquarters due to their legislative importance.The concept of a branch in a commercial enterprise is not defined in the Turkish Commercial Code. Instead, it is seen that the branch definition has been made in some restricted laws and Trade Registry Regulations. Which of these definitions will be taken as the basis, has caused different views in both practice and doctrine. In this respect, what the branch concept means and what elements it should bear is an important legal problem. Because the provisions and conclusions that the legislator has attached to being a branch can only be applied to units that are branches.In this study, which is named as branch concept and its results in commercial enterprise, firstly, business organization was introduced and in this holistic structure, what the branch concept meant and its essential elements were determined. Then, the terms and results of the private law were examined and some special issues related to the branch were examined.