PROMETHEE yöntemiyle işletmelerin performanslarının karşılaştırılması: BİST`te bir uygulama

Abstract

Yatırımcılar koydukları sermayeyi dönemsel olarak izleme gereksinimleri duyduğundan performans göstergelerine önem vermektedirler. Bu noktadan hareketle çalışma, üç aşamadan oluşmaktadır. İlk bölümde yıllardır hem işletmeler hem de yatırımcılar tarafından kullanılan geleneksel performans ölçüm yöntemleri açıklanmaktadır. İkinci bölümde geleneksel performans ölçütünün eksik özellikleri göz önüne alınarak ortaya konan Ekonomik Katma Değer (EVA) ve diğer değer tabanlı performans ölçüm yöntemleri anlatılmaktadır. Bu bölümde EVA kavramının özellikleri, kullanım alanları, nasıl hesaplandığı gibi unsurlar açıklanmaktadır. Son bölümde uygulama ile çalışma tamamlanmaktadır.Bu çalışmada teorik olarak açıklanan bilgilerden yola çıkarak, Borsa İstanbul Metal Eşya, Makine Endeksinde yer alan 2012-2016 yılları arası faaliyette bulunan 23 adet işletmenin hem oran analizi hem de EVA yöntemi ile Promethee programında performansları ölçülmüştür. Uygulama sonucunda işletmeler üzerinde performans ölçümleri yapıldıktan sonra çıkan değerler oran analizi ile EVA analizi arasında benzer sonuçların çıkmadığı ve ikisinin de farklı amaçları karşılamak üzere oluşturulan göstergeler olduğu sonucuna ulaşılabilir. Oran analizinde kullanılan oran çeşitliliği veya analiz sürecinde oranlara verilen ağırlıkların değiştirilebilmesi, çalışmada kullanılan Promethee programının eleştirileri olarak kabul edilse de, kriterler arasında ikili etkileşimin varlığını araştırmak karar vericiler için doğru bilgiye ulaşmasında önemli bir rehber olmaktadır.

Investors attach importance to performance indicators because they need to periodically monitor the capital they entrust to businesses. From this point of view, the study consists of three stages. In the first chapter, traditional performance measurement methods used by both businesses and investors for many years are explained. In the second chapter, Economic Value Added (EVA) and other value based performance measurement methods are explained by considering the missing characteristics of traditional performance criteria. This section explains the features of the concept of EVA, usage areas and how they are calculated. In the last chapter, study is completed with application. Based on the information theoretically explained in this study, the performances of the 23 businesses operating in the Borsa İstanbul Metal Goods, Machinery Index between 2012-2016 were measured by both ratio analysis and EVA method in the Promethee programme. As a result of the application, it can be concluded that there are no similar results between the ratio analysis and the EVA analysis after the performance measurements are made on the businesses and they are the indicators that are formed to meet the different purposes. Although the variation in the ratio used in the rate analysis or the change in the weights given in the analysis process is considered to be the criticism of the Promethee program used in the study, researching the existence of bilateral interaction between the criteria is an important guide for the decision-makers to reach the right information.