2008 küresel krizinin Türkiye`deki illerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerine etkisinin faktör analizi ile incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de 81 il 21 değişken esas alınarak 2009 ve 2012yıları için sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri karşılaştırılmıştır. Çalışmanınöncelikli amacı kriz dönemlerinde çeşitli sosyal ve ekonomik değişkenlerinistikrarlı bir döneme göre nasıl bir değişim gösterdiğini belirlemek ve iki dönemiçin sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri arasında bir karşılaştırma yapmaktır.Aynı zamanda iller bazında sosyoekonomik dengesizliklerin altında yatan temelfaktörlerin çeşitli istatistiksel yöntemlerle belirlenmesi ve karşılaştırılmasıamaçlanmaktadır. Analizde kullanılan değişkenler Türkiye İstatistik Kurumu,Türkiye Bankalar Birliği, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, KalkınmaBakanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı,Sağlık Bakanlığı yayınlarından yararlanılmıştır. Sosyal Bilimler İçin İstatistikProgramı (SPSS) 23.0 paket programı kullanılarak verilere faktör analizi vefaktör türetme yöntemi olarak da temel bileşenler analizi uygulanmıştır. Faktöranalizi sonucunda ekonomik gelişmişlik ve sosyal gelişmişlik göstergelerişeklinde isimlendirilen 2 faktör elde edilmiştir. Elde edilen bu faktörlere görekriz döneminin sosyoekonomik dengeleri nasıl değiştirdiği yorumlanmıştır. Krizdönemleri ve sonrasında illerin sosyal ve ekonomik gelişmişlik düzeylerinietkileyebilecek oluşumlar, alınması gereken önlem ve tedbirler açıklanmıştır.

In this study, levels of socioeconomic development for in 81 provincesin Turkey in 2009 and 2012 years on the basis of 21 variables were compared.The primary aim of the study is to determine how the various social andeconomic variables change according to a stable period in times of crisis andto compare the levels of socioeconomic development for two periods.At the same time, it is aimed to determine and compare the main factorsunderlying socioeconomic imbalances by various statistical methods. Thevariables used in the analysis from Ministry of Health publications TurkeyStatistical Institute, the Banks Association of Turkey, Address BasedPopulation Registration System, Ministry of Development, Population andCitizenship Affairs General Directorate, Ministry of National Education, hasbenefited. Using Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 23.0package program, factor analysis and principal component analysis were usedas factor generation method. As a result of factor analysis, two factors namedas economic development and social development indicators were obtained.According to these factors, it was interpreted how the crisis period changed thesocioeconomic balances. Formations that may affect the social and economicdevelopment levels of the provinces and the precautions and measures to betaken are explained.