Kıyı alanlarının yeniden gelişimi sürecinde kentsel açık alanların değerlendirlmesi: İstanbul örneği

Abstract

Modern dünyadaki teknolojik gelişmeler, sanayinin hızlı ilerlemesi, seri üretimlerinartmasını sağlamıştır. Kentlerde olan bu hızlı sanayileşme, kırsaldan kentsele göçünve konutlaşmanın da artmasına neden olmuştur. Bu istikrarsız ve hızlı gelişimindoğal getirisi de düzensiz ve çarpık kentleşme olgusudur. Yaşam alanlarınınazalması, insanların sosyal ve fiziksel faaliyetlerini gerçekleştirdiği mekanlarıngiderek yok olmasının, kentlinin birbiri ile ilişkisinin hızla kopmasının en önemlinedenidir.Kentlerde oluşan bu düzensiz gelişmenin, özellikle II. dünya savaşından sonraartması ile çözüm arayışlarının başladığını görülmektedir. Bu konudaki çalışmalar ilkolarak Amerika'da, kent içinde özel tasarımlarla oluşturulan kent parkları olarakbaşlamıştır. Daha öncelerde var olan kentsel açık alanlardan (agoralar, meydanlar,hipodramlar vb.) bazılarının işlevlerini yeniden kazanması, bazılarının farklı işlevleryüklenerek biçim ve isim değiştirmeleri (örn; kent parkları, açık spor alanları gibiisimler almaları) kentin soluk alınan mekanlarına yeniden kavuşmasını sağlamıştır.Bu yeniden gelişim akımından en çok etkilen alanlar, limanlar ve dolayısıyla kıyıkentleri olmuştur. 20.yy başlarında Londra kentinde başlayan liman bölgesi gelişimiile birlikte kent, yeni bir kimliğe bürünmüştür. Limanın işlevinin geliştirilmesi, limanalanının iç bölgelerle iletişiminin kurulması, bölgenin çekiciliğini arttırıcı kentselaçık alanların eklenmesi (rekreasyon alanları, dinlenme alanları, kültür ve sanatalanları vb.) ve iş kollarının yaratılması ile birlikte kent ekonomik dar boğazdankurtulmuştur.Londra kentinde başlayan yenileme çalışmaları hızla diğer liman kentlerine deyayılmıştır. İstanbul kentine ise bu anlamda yaklaşıldığında, yenileme çalışmalarıiçin geç kalmış olduğu söylenebilinir. Kent su ile ilişkisini içine kapanık bir döngüyeoturtmuş böylece su kenti olan İstanbul, kara kentine dönüşmüştür. Ancakİstanbul'un var olan eşsiz coğrafi özelliği, kentin su ile ilişkisini tamamen kopmasınaengel olmuştur. İstanbul'un son yıllarda içinde bulunduğu hareketlilik, kenti uluslararası platforma taşıma çabaları, yeni projelendirmelere ve çalışmalara yöneltmiştir.viBu anlamda, geçmişte en önemli liman kentlerinden biri olan İstanbul'un buözelliğini yeniden yakalama çalışması içersinde olduğu söylenebilir. Bu çalışmalarınen belirgin örneği Galata Limanı yenileme çalışmalarında görülmektedir.Yukarıda belirtilen konuların ışığı altında, kent içerisindeki limanın yenidencanlanması ile, turistler için kenti tanıtan, kent kimliğini açığa çıkaran, kent halkı içinyeni faaliyetlerin eklendiği ekonomik ve sosyal açıdan ihtiyaçlara cevap verebilecekmekanlar yaratılması sağlanmalıdır.vii

The technological developments of the modern world, rapid improvement of industrycaused an increase in serial mass production. This rapid industrialization in the citiescaused a migration from the rural zones to the urban areas. This unstable rapiddevelopment, brought, naturally an irregular and unorganized urbanization. Reducinglife areas, gradually ceasing of the spaces where people carry out their social andphysical activities is among the most significant seasons for breaking relationsbetween the urban people.These negative occurrences in the cities particularly increased after the SecondWorld War, whereupon the studies for a solution have been accelerated. The firststudy on this issue was conducted in the USA where urban parks formed with specialdesigns within the city have been designed. Some of the urban open areas which alsoexisted in the past (agora, squares, hippodromesâ¦.) regained their functions whilesome others assumed different functions and changed their format and names (suchas urban parks, open sporting areas etc) provided the city with the opportunity toinfluence by this redevelopment are ports, and thereby shore cities. At the beginningof 20th century, the port zone development started in the city of London, providing anew identity for the city.Adding the open urban areas increasing the attractiveness of region (recreation areas,resting areas, cultural and artistic areasâ¦.) and creating new occupations havehelped the city to get rid off the economical bottleneck.The renovation works in the city of London rapidly spread to other port cities. Fromthat point of view, the city of Istanbul is somehow late in starting such renovation.The city has confined its relations with water in a closed circuit turning Istanbul intoa city of land. Other hands, Istanbul unique geographical properties prevent acompletely break of relations with water. The activity of Istanbul in the recent years,viiand the studies to transmit the city into the international platform have led us towardsnew projects and studies. From that point view, Istanbul is among the most importantport cities of the history, and it is aiming to resume such properties. The most evidentone of those studies could be seen Galata port renovation works.With the re-activating of the port in the city, new spaces can be creating for thetourists to promote the city, revealing the urban identity with the new activities forthe urban people, to satisfy the economic and social requirements.viii