Üsküdar-Haydarpaşa arası kıyı düzenlemesinin rekreasyonel açıdan değerlendirilmesi

Abstract

İstanbul, eski dünyanın merkezinde yer alan, tarihi abideleri ve tabii manzaraları ileönemli bir kıyı şehridir. Asya ile Avrupa Kıtaları'nm dar bir deniz geçidi `Boğaziçi`ile ayrıldığı yerde, iki kıta üzerinde kurulu olan bir şehirdir. Türkiye nüfusunun altıdabirini barındıran, nüfus ve alan olarak kontrolsüz bir şekilde büyümekte olan şehir,sürdürülebilir, ekolojik, estetik, çevreye duyarlı planlamalara ihtiyaç göstermektedir.İstanbul gibi tarihi ve doğal güzellikleri barındıran kıyı mekânlarında gelecekplanlaması yapılırken korama, yenileme, geliştirme ve gerekli noktalarda yenidencanlandırma planları, kullanımı destekleyecek aktivitelerin varlığı ile bütünleyici biryaklaşımla yeni soran yaratmama bağlamında ele alınmalıdır.Tezin 1. bölümünde kıyının su kaynaklı cazibesinden gelen kullanım yoğunluğuifade edilerek, tezin amacı, kapsamı ve yöntemi anlatılmıştır.Tezin 2. bölümünde kıyı mekanının tanımı yapılarak, zaman içinde kıyının kimliğinioluşturan yerleşme, turizm, kamu yararına yönelik, ulaşım ve rekreasyonkullanımları gibi kıyı kullanımları ele alınmıştır.Bilindiği gibi tarihi İstanbul şehri, üç tarafını Marmara Denizi, Boğaziçi ve Halic'insardığı bir yarım ada üzerinde yer almaktadır. Burası 3 dünya imparatorluğuna,Roma, Bizans ve Osmanlı Türk'lerine başkent olmuş, 1600 yılı aşan bir süreboyunca 120 den fazla imparator ve sultan burada hüküm sürmüştür. Dünyada buözelliğe sahip tek şehir olan İstanbul'un, zaman içinde oluşan ekolojik, ulaşım,rekreasyon ve yerleşmeye dair her çözümünün, sahip olduğu bu tarihsel önem içindeele alınması gerekliliği unutulmamalıdır. Kıyı mekânı sahip olduğu coğrafık,topografık özellikleri ile olduğu kadar tarihi süreci ve kullanımları ile de zamanlakimlik kazanmaktadır. İstanbul boğaz üzerinde yer alan bir kıyı şehirdir. Kahire veRotterdam delta, Londra ve Kobe nehir ağzında, Tokyo ve San Fransisco körfez, LosAngeles ve Miami düz kıyıda yer almakta olup, hepsi coğrafyasından kaynaklı kıyıkimliği yanı sıra, geçirdikleri tarihsel süreçle de ayrı bir kıyı kimliğine sahiptirler.Kıyı mekanı İstanbul da bulunduğu yerden kaynaklı ayırt edeci özgün var oluşununyanı sıra zaman içinde yerleşmeler ve bu yerleşmelerden oluşan ulaşım çözümleri,IIşehrin telaşından ve karmaşasından bunalan insanlara yönelik rekreasyonkullanımları, kıyının sudan kaynaklı cazibesiyle oluşan turizm ile de zaman içindevar olmuştur. Bu var oluşa etki eden kullanımlar ifade edilerek, Üsküdar-Haydarpaşaarası kıyı mekânının kimliğine dair değerlendirmelere esas teşkil edecek bilgilere bubölümde yer verilmiştir.Tezin 3. bölümünde kıyı mekânı düzenleme esasları ele alınmış ve kıyıdabitkilendirmenin nasıl olması gerektiği anlatılmıştır.Tezin 4. bölümünde İstanbul'un fiziksel durumuna, liman özelliğine ve tarihiyarımadanın inanılmaz güzellikteki siluetinin karşısında yer alan İstanbulHaydarpaşa Gar, Liman geri sahasının, İstanbul'un cazibe merkezi haline getirilmesiiçin gerekli yenileme, genişletme ve dönüşüm proje çalışmalarının başlatıldığınadeğinilmiştir. Tarihi Haydarpaşa Gar, Liman ve Lisesini aynı zamanda Selimiyekışlasını da içeren alanla ilgili korumaya yönelik kaygıların varlığı dile getirilip,ülkemizde kıyı yenileme ve dönüşüm ilkelerinin tam olarak belirlenemediği, yasal veyönetsel olarak birçok eksiklerin olduğu vurgulanıp, kıyı dönüşüm örneklerisunularak konuya doğru bir bakış açısı getirilmeye çalışılmıştır.Tezin 5. bölümünde Üsküdar-Haydarpaşa arası kıyı mekânı semtleri ve siluetözellikli mekânları ile ortaya konularak, söz konusu alanın İstanbul boğazıüzerindeki tarihsel, estetik, görsel ve güncel olarak önemi vurgulanmıştır. Üsküdarmeydanından Haydarpaşa'ya kadar olan kıyı mekanı rekreasyon açısından da elealınarak çeşitli kullanımlar açısından tespit ve değerlendirme çalışmaları yapılmıştır.Tezin 6. bölümünde ise sonuç ve önerilere yer verilmiştir.III

istanbul is an important waterfront city situated in the heart of the old world, with itshistorical monuments and natural beauties. it is the only city situated on twocontinents, where Asia and Europe comes together with a narrow waterway, the`Bosphorus`. istanbul inhabits 1/6 of whole Turkey's population, with itsuncontrollable population and area growth is in need of a sustainable planningprocess which should take into consideration ecological, aesthetical andenvironmental issues. While planning the future of cities like istanbul, which containhistorical and natural beauties on its coast line, the plan should be augmented withrenovation and restoration activities that complement this plan and not create newproblems.in the fırst section of thesis, the aim the content and the methodology of the work isdescribed in details.in the second section of the thesis, waterfront line is described along with its identityand uses that reflect tourism and public benefıts including transportation andrecreational uses.As known, historical city of istanbul is located on a peninsula surrounded by theMarmara Sea, the Bosporus and the Golden horn. This part of the world had bean thecapital of 3 Empires, Roman, Byzantine and the Ottoman in a period of more than1600 years. More than 120 emperors and sultans had reigned here. it must not beforgotten that istanbul, being a city of these unique properties, must have ali herecological, transportation, recreational and settlement solutions treated in a uniquemanner. Waterfront areas gain their identity in the course of the time, not only withtopographic properties but with their use and historical sequence. istanbul is awaterfront city on the Bosphorus. As for some examples from around the world,Cairo and Rotterdam are located on a delta, London and Kobe on the mouth of ariver, Tokyo & San Fransisco sits on a bay, Los Angeles and Miami on a planewaterfront. They ali have their unique identities, resulting from their geography andthe historical, sequence they went through.IVWaterfront areas in istanbul have their distinct characteristics resulting from theirlocales and transportation properties. Recreational facilities that waterfront areasprovide and the attraction of existence of water are the major ones. The uses thatresult from this locale are mentioned in this chapter besides assessments of localidentity of Üsküdar - Haydarpaşa waterfront like.in the third chapter of the thesis, the fundamental of water frontline design and howthe vegetation should be is discussed.in the fourth chapter of the thesis, it is mentioned that new design activities such asrenovation, enlargement and transformation are going to take place on this speciallocale, just across the unbelievably beautiful scenery of the historical peninsula of theabove mentioned area and the Selimiye Barracks, are also mentioned in this chapter.Some legal and administrative concerns are also brought to notice, by providingsome example of urban transformation projects from elsewhere in the world.in the fifth chapter, ali the districts between Üsküdar Haydarpaşa waterfront line aredescribed and the locales with special panaromic view are explained through theirhistorical, aesthetical and actual aspects. From Üsküdar Plaza to Haydarpaşa ali thewaterfront areas are analyzed and assessed from a recreational point of view andsome conclusions are drawn.in the sixth chapter of the thesis, conclusions and suggestions are introduced.V