Muhasebe sistemi uygulama genel tebliğleri`nden Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları`na geçiş sürecinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Dünya'da ülkelerin muhasebe sistemlerinin gelişiminde kültür, uluslararası ilişkiler, ekonomik sistem vb. gibi faktörlerin etkili olduğu görülmektedir. Bunun yanında dünyadaki küreselleşme hareketleri beraberinde ülkelerin muhasebe standartlarının da uyumlaştırması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Çünkü şirketlerin uluslararası fon kaynaklarına erişebilmesi ancak bütün dünyada anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir şekilde oluşturulmuş ve bağımsız olarak denetlenmiş finansal tablolarını sunabilmesi ile mümkündür. IASB ve AB gibi kuruluşlar tarafından bu amaçla yapılan standart uyumlaştırma çalışmaları muhasebe standartlarının harmonizasyonu olarak adlandırılmaktadır.Dünyadaki muhasebe standartları harmonizasyon çalışmaları Türkiye'yi de etkilemiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda IAS/IFRS'ye uyumlu olarak yürürlüğe giren TMS/TFRS borsada işlem gören şirketlerin bağımsız denetiminde kullanılmaya başlamıştır. KOBİ'lerin bağımsız denetim kapsamına alınması ile TMS/TFRS'nin KOBİ'ler tarafından uygulanması gündeme gelmiştir. Başlangıçta bu amaçla IASB tarafından yayınlanan `IFRS for SMEs` Türkçe'ye çevrilerek KOBİ TFRS adı ile yayınlamşıtr. Ancak KOBİ TFRS'nın KOBİ'ler için külfetli olması, hem yerel mevzuatla hem de Türkiye'nin üyelik müzakereleri yürüttüğü AB mevzuatı ile uyumsuz olması nedeniyle yeni bir standart setine ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla KOBİ'lerin bağımsız denetim kapsamına alındığı 2013 tarihli 6102 sayılı TTK'nın yürürlüğe girmesi sonrasında `Yerel Finansal Raporlama Çerçevesi` adı ile bir çalışma başlatılmıştır. Bu yeni standart seti yürürlüğe girene kadar da TMS uygulama kapsamında olmayan şirketlerin MSUGT'lerini uygulamaya devam etmesine kadar verilmiştir. Yerel Finansal Raporlama Çerçevesi (YFRÇ) adı ile taslağı yayınlanan standart setinin 2017 yılında Büyük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standartları (BOBİ FRS) adıyla yürürlüğe girmesi ile MSUGT'lerinin bağımsız denetimde esas alınması uygulamasına son verilmiştir.Bu çalışmada Türkiye'de muhasebe ve bağımsız denetimin gelişimi paralelinde bağımsız denetim uygulamalarında esas alınan mevzuatın değişimi incelenmiş, 2017 yılı itibariyle Türkiye'de güncel muhasebe mevzuatı olan TMS/TFRS, BOBİ FRS ve MSUGT (bağımsız denetime tabi olmayanlar için) arasında karşılaştırma yapılmıştır. Ancak MSUGT'leri VUK'dan bağımsız olarak uygulanamadığı için karşılaştırma kapsamına VUK da dahil edilmiştir. Çalışma sonucunda Türkiye'de muhasebenin gelişiminde en etkili faktörün uluslararası ilişkiler olduğu ve sermaye piyasalarına paralel olarak bağımsız denetim uygulamalarının da dünyaya göre geç başladığı anlaşılmıştır. Ayrıca TMS/TFRS'nin yerel mevzuat olan MSUGT-VUK'dan büyük ölçüde farklılıkları bulunduğu görülmüştür. BOBİ FRS'nin oluşturulmasında ise TMS/TFRS'deki alternatiflerden uygulamacılar açısından kolay olan maliyet esaslı yöntemlerin daha çok seçildiği, MSUGT-VUK ile uyumlu olmasına da dikkat edildiği anlaşılmıştır. Ayrıca esas itibariyle BOBİ FRS'nin TMS/TFRS gibi `ilke bazlı` olarak hazırlandığı ancak bazı yerlerde MSUGT-VUK'daki gibi kurallar belirlendiği görülmektedir.

The development of countries' accounting systems in the world are affected by culture, international relations, economic system etc. factors. In addition, globalization movements around the world lead to the harmonization of countries' accounting standards. Because companies can access international funding sources only if they are able to present their financial statements, which can be understood and comparable all around the world and independently audited. Standard harmonization studies made by organizations such as the IASB (International Accounting Standards Board) and the EU (European Union) for this purpose are called harmonization of accounting standards.The work of harmonization of accounting standards in the world has also affected Turkey. As a result of the work done, TMS/TFRS which were entered into force in accordance with IAS / IFRS, has started to be used for independent audit of companies traded on the Stock Exchange. With the inclusion of SMEs in the scope of independent audit, the application of TMS / TFRS by SMEs has come to the agenda. Initially, `IFRS for SMEs` published by the IASB for this purpose was translated into Turkish and published under the name of KOBİ TFRS. However, there has been needed to set a new standard since KOBİ TFRS is burdensome for SMEs, and it is incompatible with both local legislation and legislation of EU with which Turkey has continued for membership negotiation. For this purpose, after being entered into force of TTK No. 6102 dated 2013, in which SMEs are included in the scope of independent audit, a study called `Local Financial Reporting Framework` has been initiated. Until new standard sets have been into force, companies, which are outside the scope of TMS, are going to continue to be subject to MSUGT. The implementation of MSUGT as a basis for independent auditing was abolished when the standard set, whose draft was published with the name of Local Financial Reporting Framework (YFRÇ), was entered into force with the name of Financial Reporting Standards for Large and Medium Size Enterprises (BOBİ FRS) in 2017.In this study, parallel to the development of accounting and independent auditing, the changes of the main legislation for independent audit practice in Turkey is discussed, comparisons are made between the current accounting legislation,by the year 2017 in Turkey, TMS / TFRS, BOBİ FRS and MSUGT (for those not subject to independent verification. However, since MSUGTs cannot be implemented independently of the VUK, VUK is also included in the comparison. In conclusion, it has been understood that the most influential factor for the development of accounting in Turkey is international relations, and compared to the world, the independent audit practices have started too late in parallel with capital markets. It is also seen that TMS / TFRS differ greatly from the local regulation MSUGT-VUK. It has been understood that the cost-based methods which are easy for practitioners from the alternatives in TMS / TFRS have been selected more and also the conformity with MSUGT-VUK has been taken into consideration in the construction of BOBİ FRS. It is also seen that, in principle, BOBİ FRS is prepared as `principle-based` such as TMS / TFRS, but in some areas, rules like MSUGT-VUK are determined.