Bazı inorganik kristallerin insan akyuvarı kromozomlarına mutarjenik etkisinin araştırılması

Abstract

ÖZET Yurdumuz. îç Anadolu Bölgesi 'nde görülen endemik malin pleural mesotelioma hastalıklarına bu bölgede saptanan erionitin sebep olduğu bilinmektedir. Çeşitli araştırmacılarca, asbest ve zeolitin sitotoksi- sitesi konusunda farklı sonuçlar elde edilmiştir. Ancak, hücreler ile mineral liflerin birbirlerini etkileme mekanizmaları açıklanamamıştır. Türkiye Kapadokua bölgesinden alman toz örneklerini, kan kültür lerine belirli dozlarda ekleyerek etkilerini ve özellikle kromozomlar üzerine yapabileceği değişiklikleri belirlemeyi amaçladık. Denediğimiz çeşitli dozlarda herhangi bir eşik değer bulunamamıştır. En az 8 fark lı kişinin kanları üzerinde çalışılmış, etkide bireysel bir farklılık gözlenmemiştir. Kan kültürlerine konulan toz örnekleri çeşitli dozlar da ne düşük mitotik indekslerde ne de yüksek mitotik indekslerde kro mozomlarda sayısal ve morfolojik bir etki yapmamışlardır. Etkileşim süresi açısından da denendiğinde bir anormallik gözlenmemiştir. İsta tistiksel olarak yüksek mitotik indekslerde aneuploidik bazı sonuçlar kontrole göre farklı gibi bulunsa bile, bulgular ve tartışma kısımla rında açıkladığımız sebeplerle bu sonuçlar bizce anlamlı değildirler. Lenfositlerde mitozu hızlandırıcı olarak kullanıla/} fitohemaglu- tinin zeolit kristallerine antagonist olabileceği de düşünülüp, bu mi- tojen maddenin bulunmadığı kültür ortamlarına zeolit tek başına konul duğu halde bile kromozomal anormalliklere rastlanmamıştır. Ayrıca de ney koşullarımızda kültür şişelerini çalkalayıp çalkalamamanın da kro mozomal anomali açısından bir etkisi görülememiştir. ııı